انیمیشن خمیری | آشنایی با انواع استاپ موشن

همونطور که در مقاله آشنایی با استاپ‌موشن اشاره کردیم، استاپ‌موشن به شیوه و فرم‌های مختلفی می‌تونه اجرا بشه. یکی از فانتزی‌ترین و پرطرفدارترین انواع استاپ‌موشن، انیمیشن خمیری هست که در ادامه بیشتر با اون آشنا می‌شیم.

 

انیمیشن خمیری (Clay animation)

انیمیشن خمیری یکی از  تکنیک‌های ساخت انیمیشن سه بعدی استاپ‌موشنی هست. خمیر به زبان لاتین Clay معنا میده؛ برای همین در دنیا این تکنیک با عنوان Claymation هم مشهوره.

در این فرم از استاپ‌موشن، اشیای صحنه از خمیرهای مدل‌سازی و هر نوع ماده انعطاف‌پذیر دیگه‌ای ساخته میشن. قابلیت تغییرپذیر بودن و شکل گرفتن خمیر به انیماتور این کمک رو می‌کنه که سرعت کارش رو بالا ببره و با کمی دست‌ورزی خمیر، حالت‌های مختلفی در کاراکتر و صحنه ایجاد کنه.

 

انیمیشن‌های خمیری بسیار شبیه  انیمیشن‌های عروسکی هستند. تنها تفاوت اون‌ها استفاده از مواد شکل پذیری مثل خمیر، گِل و  از این قبیل مواد انعطاف‌پذیر هست.

کاربردهای تکنیک انیمیشن خمیری تنوع بسیاری داره. مثلا برای ساخت انیمیشن‌های بلند ازش استفاده شده (مثل فرار جوجه‌ای)، یا در ساخت انیمیشن‌های کوتاه و تهیه تبلیغات و حتی موزیک ویدئو بسیار به کار گرفته شدست. ویدئوی زیر ، نمونه‌ای از موزیک ویدئوییه که با تکنیک استاپ‌موشن خمیری ساخته شده:

ساخت کاراکترها، فضا و بک‌گراند انیمیشن خمیری

کاراکتر

چیزی که انیمیشن خمیری رو از سایر فرم‌های استاپ‌موشن متمایز می‌کنه، مدل طراحی شخصیت‌هاست. در واقع مجسمه کاراکترها غالبا از خمیر مدل‌سازی سفت نشدنی و انعطاف‌پذیر ساخته می‌شن. خمیرهای مجسمه‌سازی پایه روغنی و چگال مثل پلاستیسین کاربرد زیادی دارند. برند مشهور دیگه‌ای به اسم پلاستیلینا هم وجود داره که شرکت مشهور Van Aken به عنوان خمیر ویژه ساخت انیمیشن خمیری تولید و به بازار عرضه کرده.

استفاده از خمیرهای مدل‌سازی پلاستیلینا- برگرفته از آلبوم هنری Stefano Colferai

 

علاوه بر  اهمیت مواد مورد استفاده در مجسمه‌سازی -که در ادامه به اون‌ها هم خواهیم پرداخت- نکات زیر در طراحی شخصیت برای انیمیشن خمیری  و به طور کلی برای طراحی کاراکتر در انیمیشن‌های سه‌بعدی دیجیتال و استاپ‌موشن کاربردیه:

• نمای روبرو و جانبی کاراکتر سه‌بعدی باید بدون پرسپکتیو طراحی بشه.
• شیت حجم‌پردازیِ روبرو و جانبی باید دقیق و بدون ژست طراحی بشه.
• باید در نمای ساده و با کمترین حرکت سر، حالات چهره کاراکتر برای مدل‌سازی طراحی بشه.
• شخصیت‌های خمیری معمولا پیچیدگی کمی دارند؛ اما در صورت لزوم می‌شه جزئیات زیادی برای کاراکترها در نظر گرفت.
• (بیشتر در سه‌بعدی دیجیتال) شیت نورپردازی و رنگ‌آمیزی به بهتر و سریع‌تر اجرا شدن مراحل بعدی کار کمک می‌کنه.

 

آرماتور فلزی

گاهی اجزای پس‌زمینه‌ و کاراکترهای انیمیشنی خمیری -به خصوص مجسمه‌های بلند- بر روی یک آرماتور فلزی با قابلیت متحرک‌سازی (اسکلت (skeleton)) ساخته میشن. این اسکلت فلزی بستری ایجاد می‌کنه که اجازه میده مجسمه‌های خمیری با تنظیمات ریز و دقیق، روی اون به خوبی بایستند و بستر، بدون تغییر یا فرورفتگی باقی بمونه.  ساخت آرماتور فلزی به خصوص در ساخت انیمیشن‌های سه بعدی عروسکی (پاپت) متداول‌تر هست.

آرماتور فلزی برای ایجاد استحکام در ساخت یک مدل خمیری یا عروسکی به کار می‌رود- نمایی از کاراکتر خمیری راکی در  استاپ‌موشن فرار جوجه‌ای (2000)   

 

طراحی فضا و بک‌گراند

در تکنیک‌های مختلف استاپ‌موشن، فضاسازی سه‌بعدی به روش‌های گوناگون و ترکیبی اجرا می‌شه. این فضاهای ترکیبی با فضاسازی دیجیتال، فضاسازی با مواد و مصالح، فضاسازی با تکنیک‌های رنگ روغن و آبرنگ، ساخت ماکت‌های سه‌بعدی و اضافه کردن بخشی از فضا با تکنیک کروماکی و غیره بدست میاد. هر کدوم از این روش‌ها، فرم و زیبایی خاصی ایجاد می‌کنند که انتخاب در بکارگیری اون‌ها با طراح فضا یا کارگردانه. با این ابزار گسترده، کارگردان می‌تونه فضای ساخته شده رو در محیطی پیچیده‌تر و فرا واقع‌گرایانه قرار بده. مثلا کارگردان می‌تونه با تکنیک کروماکی، بخشی از تصاویر صحنه رو حذف کنه و فضای دلخواهش رو به تصویر اضافه کنه.

کاربرد کروماکی در صحنه ساخت استاپ‌موشن؛ امروزه تکنیک کروماکی کاربرد فراوانی در ایجاد تصاویر بک‌گراند انتخابی و حذف اجزای اضافی صحنه در صنعت سینما و انیمیشن دارد

 

با این توضیحات، فضا در انیمیشن خمیری چطوری باید طراحی بشه؟ از چه جنسی باشه؟ جواب واحدی وجود نداره! چرا که دست و نگاه هنرمند در انتخاب ابزار کاملا آزاد و بازه و می‌تونه با تلفیق چند تکنیک فرم قابل قبول و جدیدی برای اثربخشی بهتر اثرش بسازه. به عنوان مثال، به خاطر وسیع بودن بعضی از فضاهای انیمیشنی و محدودیت فضای استودیویی برای ساخت ماکت، گاهی لازم هست به صورت نرم‌افزاری طراحی فضا صورت بگیره.

به همین خاطر، طراح فضا در انیمیشن خصوصا سه‌بعدی استاپ‌موشن، باید از مواد، ابزار، تکنیک‌ها و  همچنین نحوه استفاده صحیح از ترفندهای نرم افزاری کاملا باخبر باشه. مثلا با کمک نایلون رنگ‌شده، می‌شه امواج دریا رو شبیه‌سازی کرد. یا با استفاده از دود، عمق میدان و حس بزرگ‌نمایی کاذب در بین دکورها ایجاد کرد؛ دود و بخار زیاد با محو کردن عمق فضا، باعث ایجاد توهم فضای نامتناهی در بیننده می‌شه.

لزوم دانستن ترفندهای اجرا و تکنیک‌های نرم‌افزاری در ساخت استاپ‌موشن به ویژه استاپ‌موشن خمیری؛ راست- اجرای صحنه‌ای امواج به کمک پلاستیک، نورپردازی و سیستم مکانیکی پیستونی، چپ- ایجاد عمق در صحنه به کمک بخار

در تکنیک‌های ترکیبی باید نسبت به هارمونی لایه‌ها از لحاظ رنگ ، فرم، نور، پرسپکتیو صحنه و غیره دقت کافی داشت. تلفیق تکنیک استاپ‌موشن با سایر تکنیک‌های ساخت پویانمایی معمولا نتیجه جذابی به همراه داره. مثلا اجرای دیجیتالی شنای ماهی‌ها در فضای یک آکواریوم که به صورت واقعی در صحنه قرار داه شده نسبت به اجرای استاپ‌موشنی اون بسیار راحت‌تر انجام می‌پذیره. با تلفیق دکور و لایه‌های سه‌بعدی ماهی دیجیتال طریق می‌شه هر تعداد ماهی و آبزی که خواستیم در آکواریوم متحرک‌سازی کنیم.

 

انواع خمیر و مواد مدل‌سازی

استاپ‌موشن خمیری و ساخت کاراکتر و لوازم صحنه به نوعی پای هنر مجسمه‌سازی رو به انیمیشین می‌کشونه. برای مجسمه‌سازی و حجم‌سازی از خمیرهای مختلفی استفاده می‌شه؛ در حالی که هر ترکیب نرم و انعطاف‌پذیری برای ساخت انیمیشن خمیری مناسب نیست. اصولا محتوای شیمیایی این خمیرها و فرایند تولیدشون با همدیگه متفاوته. برای اینکه درک بهتری از هنر مجسمه سازی در ساخت انیمیشن داشته باشیم، خوب هست که با انواع خمیرها و مواد و ترکیبات اون‌ها آشنا بشیم:

 

خمیر سخت شونده با آتش کوره

از جمله این خمیرها، خمیرهای سرامیکی یا پورسلین هستند. این خمیرها پایه‌ی آبی بوده و از خاک رس و ترکیبات معدنی ساخته میشن. گِل سفال‌گری نمونه‌ معروف این نوع از خمیرها هست که باید برای قوام پیدا کردن در کوره‌های آتش با دمای بالا پخته بشه.

به طور کلی این نوع از خمیرها برای ساخت انیمیشن خمیری مناسب نیست. البته نمونه‌های بسیار معدودی هم وجود داره که یک تکه از کاراکتر یا بخشی از صحنه رو با خمیر سرامیکی بسازن.

 

خمیرهای سفت نشونده   

این خمیرها، پایه‌ی روغنی دارند و حاوی روغن و موم و مواد معدنی هستن. خمیرهای سفت نشونده بیشترین کاربرد رو در ساخت انیمیشن‌های خمیری دارن؛ چرا که به دلیل خاصیت انعطاف‌پذیری‌اش، میشه کاراکترهای نرم و تغییرپذیر ساخت.

این نوع از خمیرها حتی اگه برای مدت طولانی در معرض هوا، رطوبت یا گرما  قرار داشته باشن، هرگز سفت نمیشن. به جای آب، ترکیبات روغنی موجود در خمیر رطوبت رو نگه‌می‌داره و از خشک شدن خمیر جلوگیری می‌کنه. معروف‌ترین نمونه از این خمیرها، خمیربازی‌های رنگی و نرم کرنیت، پلاستیسین یا پلاستیلینا هست که در بازار قابل تهیه کودکان و بزرگسالانه.

کرنیت (Cernit)، نوعی خمیر پلیمری مدل‌سازیه که حاوی پلی‌وینیل کلراید (PVC) و پلاستیسایزر به عنوان نرم‌کننده هست.

پلاستیلینا (Plastilina) خمیری شبیه آستر یا بَـتونه برای مدل‌سازیه که از نمک‌های کلسیم، ژل پترولیوم (وازلین) و اسیدهای آلیفاتیک ساخته شده. از ویژگی‌های مخصوص این ماده، خاصیت غیرخشک شوندگی اونه که این خمیر رو مخصوص ساخت استاپ‌موشن خمیری کرده.  این خمیر در بازار با دو مدل حاوی سولفور و فاقد سولفور با نام‌های تجاری مختلف به فروش می‌رسه.

پلاستیلینا خمیری شبیه آستر است که در مدل‌سازی از آن استفاده می‌شود و ترکیبی از نمک‌های کلسیم، ژل پترولیوم و اسیدهای آلیفاتیک می‌باشد.

 

خمیرهای سخت شونده با دمای اجاق

این نوع از خمیرها حالت نرم و انعطاف‌پذیری خودشون رو بین چند دقیقه تا چند ساعت نگه می‌دارند تا زمانی که در  معرض حرارت متوسط/بالای اجاق قرار بگیرن؛ چیزی در حدود 129 تا 135 درجه سانتی‌گراد، ظرف مدت 15 دقیقه (به ازای ضخامت 6 میلی‌متر خمیر).

این خمیرها، پلیمری هستند و برای ساخت مدل‌ و حالت‌های مختلف از کاراکتر و … در ساخت انیمیشن‌های خمیری مورد استفاده قرار می‌گیرند. از مشهورترین برندهای خمیرهای پلیمری میشه به خمیر فیمو، کاتو پلی‌کلی، اسکالپی، مودلو و … اشاره کرد.

 

خمیرهای هوا خشک

بعضی از خمیرها هستن که پس از قالب‌گیری و شکل‌دهی، وقتی در معرض هوا قرار می‌گیرن، بعد از چند دقیقه یا چند ساعت خشک می‌شن. این خمیرها پایه آبی و هواخشک هستند. یکی از انواع خمیرهای هواخشک، خمیر WED، خمیر Plus، خمیر AMACO و غیره هست.

 

این خمیرها برای ساخت استاپ‌موشن انیمیشنی چندان مناسب نیستند، چون حین کار انیمیت به خم‌پذیری و نرمی خمیر نیاز خواهید داشت.

به طور خلاصه باید گفت، خمیرهای مناسب برای ساخت استاپ‌موشن خمیری باید این چند ویژگی رو داشته باشن:

1. پایه روغنی باشند
2. خشک نشونده باشند
3. منعطف باشند
4. تنوع رنگی داشته باشند
5. مجددا قابل استفاده باشند

 

کمپانی آردمن برای ساخت انیمیشن‌های استاپ‌موشنی خود از محصولات شرکت‌های نیوپلاست (انگلستان) و نیز ون‌آکن (امریکا) استفاده کرده. با این همه، اون‌ها خودشون دستگاه اختصاصی به اسم Aardmix ساختند که خمیرهایی با ویژگی و  خواص دلخواه تولید کنند.

کمپانی آردمن از شرکت‌های بزرگ انیمیشن‌سازی و از پیشتازان تکنیک استاپ‌موشن خمیری در جهان است که از خمیرهای اختصاصی در ساخت آثار خود استفاده می‌کند.

 

آثار برجسته استاپ‌موشن خمیری دنیا

ری هری‌هاسن، هنرمند مدل ساز، طراح، سازنده جلوه‌های ویژه و مبدع فرم از انیمیشن استاپ‌موشن به نام داینامیشن (Dynamation) در دنیاست. داینامیشن، تکنیکی هست که در اون بازیگرها در فیلم با مدل‌های انیمیشنی هم‌بازی میشن. او همچنین یکی از اولین کسایی بود که از خمیر برای مدل سازی در فیلم‌هایش استفاده کرد. سریال انیمیشنی داستان‌های مامان غازه در سال 1946 از اولین آثار انیمیشن سه بعدی خمیری به حساب میاد. انیمیشن خمیری «داستان پادشاه میداس» هم یکی دیگه از آثار باشکوه اوست که در سال 1953 ساخته شد.

انیمیشن خمیری «داستان پادشاه میداس» اثر ری هری‌هاسن (سال 1953)

 

انیمیشن «خمیرجادویی» یک نمونه از استاپ‌موشن خمیری کوتاه به کارگردانی الکساندر آنگر هست. در جایی، آنگر در مورد فرایند ساخت انیمیشن‌ کوتاه به این شکل توضیح داده:

شات‌ها با دوربین Canon EOS 600D تصویربرداری شد. حدود 1800 عکس رو انتخاب کردیم که با فرمت 24 فریم بر ثانیه در نرم افزار دراگون فریم انیمیتشون کنیم. برای تدوین فیلم، من از نرم‌افزار Sony Vegas استفاده کردم. افکت‌های صوتی رو با کمک یک Blue Yeti ضبط کردم و البته بعضی‌ها رو از وبسایت‌های آنلاین مثل Freesound دانلود کردم. برای درست کردن یه خمیر رنگیِ براق و غیر چسبان، خمیر کرنیت رو با پلاستیلینا مخلوط کردم.

از جمله آثار استاپ‌موشنی پرطرفداری که با تکنیک سه بعدی خمیری و با مدل‌سازی و انیمیت رایانه‌ای ساخته شده‌اند می‌تونیم به والاس و گرومیت، بره ناقلا ، دزدان دریایی: ماجراجویی با دانشمندان یا سینمایی دزدان دریایی! گروهی از ناجورها، انسان نخستین، مجموعه کارتونی پینگو و غیره اشاره کنیم. انیمیشن خمیری فرار جوجه‌ای (2000) یکی از پربازده‌ترین آثار استودیوی آردمن با فروش بیش از 228 میلیون دلار  شناخته می‌شه. فهرست انیمیشن‌های سینمایی/سریالی که با این تکنیک ساخته شدند رو از اینجا مشاهده کنید.

آثار متنوع و جذابی با تکنیک انیمیشن خمیری ساخته شده است. راست- بره ناقلا، چپ- انسان نخستین (آثاری از کمپانی آردمن)

 

بهترین‌ کتاب‌های آموزش تکنیک‌های انیمیشن خمیری 

کتاب‌هایی که در زیر به شما همراه گرامی معرفی می‌کنیم در مورد انیمیشن سه بعدی استاپ‌موشن هست. با خوندن این کتاب‌ها هم باخبر می‌شید که فیلم‌های استاپ‌موشنی موردعلاقه شما چطور ساخته شدند و هم بهتون آموزش میده چطوری خودتون یک انیمیشن خمیری بسازید.

 

کتاب «راهنمای انیمیشن برای مبتدیان: هر آن چیزی که برای شروع نیاز دارید»

Beginner’s Guide to Animation: Everything you Need to Know to get Started

نویسنده: ماری مورفی

شرح: کتاب خانم مورفی برای آموزش مبتدیان و کودکان فوق‌العاده هست تا با مبانی انیمیشن خمیری و سایر تکنیک‌های انیمیشن استاپ‌موشن آشنا بشن. این کتاب نکاتی هم درباره ساختن یک استودیوی کوچک برای فیلمبرداری ویدئوهای انیمیشنی‌تون هم ارائه میده.

 

کتاب «استاپ‌موشن: مهارت‌های استادی برای مدل‌انیمیشن»  

Stop Motion: Craft Skills for Model Animation

نویسنده: سوزانا شاو

شرح: این کتاب جزئیات بیشتری رو ارائه کرده و راهنمای حرفه‌ای برای مبتدیان این رشته محسوب می‌شه. دستور‌العمل‌های عالی این کتاب در خصوص مهارت‌های مختلفی هست که در مدل‌انیمیشن کاربرد داره؛ از ساخت کاراکترها (مدل‌ها) و دنیای اون‌ها (ابزار و وسایل صحنه) گرفته تا انواع صدا (دیالوگ، موسیقی، افکت‌های صوتی)، ایجاد حرکات واقعی و تایمینگ و نکاتی در خصوص مرحله تولید و پس از تولید در این کتاب اشاره شده‌ است.

 

کتاب «رازهای انیمیشن خمیری فاش شد 3!»

!Secrets Of Clay Animation Revealed 3

نویسندگان: مارک اسپس، مایک برنت، لیونل اورازکو

شرح: این کتاب تکنیک‌های دشوارتر از لحاظ اجرا رو آموزش میده و در خلال آموزش، نکته‌هایی از هنرمندان ماهر در زمینه انیمیشن خمیری رو گوشزد می‌کنه. آموزش‌های خوبی در زمینه انواع روش‌های ساخت آرماتور، ساخت مجسمه عروسک‌های خمیری، ایجاد ریگ کنترل حرکت، نورپردازی صحنه، استفاده از ویدئوی رفرنس، تکنیک کروماکی و غیره در این کتاب اومده.

 

کتاب «رمزگشایی انیمیشن: کتاب انیمیشن سه‌بعدی آردمن»

Cracking Animation: The Aardman Book of 3-D Animation

نویسنده:  پیتر لرد، برایان سیبلی

شرح: این کتاب دست‌کم 350 صفحه‌ای، راهنمای کاربردی برای پروسه‌های امروزی ساخت انیمیشن سه‌بعدی است که توسط هنرمندان استودیوی آردمن (Aardman) منتشر شده. نیک پارک (Nick Park)، انیماتور معروف این شرکت، پیش‌گفتار این کتاب رو نگارش کرد. این کتاب به صورت کاملا مصور، گام به گام مراحل ساخت انیمیشن سه بعدی استاپ‌موشن اعم از ساخت کاراکترهای اثرگذار، لوازم صحنه و استوری برد و حتی اطلاعات جامع در مورد CGI رو آموزش میده.

 

 

اگه شما هم در ابتدای راه انیمیشن سازی هستید، استاپ موشن می تونه گزینه مناسبی برای شما باشه. چون هم نیاز به سیستم کامپیوتری قوی نداره و هم با هر وسیله‌ای که دم دستتون دارید می تونید شروع به ساخت انیمیشن کنید و ایده های خلاقانه خودتون رو به نمایش در بیارید. دوره آموزشی انیمیشن سازی با تکنیک استاپ موشن نوشیکا همراه شماست و گام به گام مراحل ساخت استاپ موشن و نکات ضروریه و مهم این تکنیک انیمیشن سازی رو در طول یک پروؤه واقعی بهتون آموزش میده.

 

 

وقتی اینجایی یه معنی بیشتر نمی تونه داشته باشه یعنی تو هم مثل ما عاشق انیمیشن و انیمیشن‌سازی هستی و اول راهی، اما نمی دونی از کجا باید شروع کنی؟ ما برای شما یه مقاله ویژه آماده کردیم و سعی کردیم به تمام سوالات شما درباره انیمیشن و یادگیری انیمیشن توضیح بدیم.
یعنی برای انیمیشن‌ساز شدن فقط یک کلیک فاصله داری!
تنها کاری که باید بکنی اینه که روی شروع کلیک کنی