آشنایی با فریم در تصویر متحرک

انیمیشن یکی از شاخه‌های صنعت سینما ست. برای همین، هر کسی برای ساخت انیمیشن، باید قبل از هر چیز سواد مبانی سینما داشته باشه. آشنایی با مبانی سینما برای علاقمندان به یادگیری انیمیشن، مثل اهمیت یادگیری حروف الفبا برای هر دانش‌آموزه. مبانی سینما کمک می‌کنه تا انتخاب‌های صحیح، بجا و هنرمندانه‌ای در ساخت اثر داشته باشیم. یکی از همین مبانی شناخت مفهوم فریم در تصویر برداری، آشنایی با انواع فریم ها و فریم ریت هست.

فریم در تصویر متحرک به چه معناست؟

هر فیلمی از هزاران تصویر پشت سرهم چیده، تشکیل می‌شه. به هر یک از این تصویر ها در فیلم متحرک اصطلاحا یک فریم گفته می‌شه. در واقع کوچکترین جزء یک فیلم و پویانمایی، «فریم» هست.

فریم‌ها، بسته به نمایشگری که قراره نمایششون بده، سایز و ابعاد گوناگونی دارند که در ادامه باهاشون آشنا می‌شیم. بنابراین فریم، یک عکس از صحنه‌ست و نسبت ابعاد اون، کادری هست برای کل تصاویر یک فیلم؛ یعنی از ثانیه اول تا ثانیه آخر فیلم در قاب و چارچوبی یکسان ساخته می‌شه.

 

انواع فریم سایز ( اندازه تصویر )

ابعاد مختلف فریم‌ها ریشه در قدیم داره. به عرض فیلم برحسب میلی‌متر، قطع یا اندازه فریم (فریم سایز) گفته می‌شه. عرض‌های استاندارد فیلم‌ها، فریم‌های 8، 16، 35، 65 و 70 میلی‌متری هست. هر چی فریم سایز بزرگ‌تر باشه، تصویر شفاف‌تر نمایش داده می‌شه.

• فریم‌های 8 میلی‌متری

کوچکترین فریم‌سایزی که ساخته شده فریم‌های 8 میلی‌متری‌اند. از این فریم‌ها برای فیلم‌های آماتوری و آموزشی استفاده می‌شد. اگر چه مزیتشون ارزون بودن و راه‌اندازی ساده‌ بوده، اما تصاویرشون کوچیک بود و کیفیت صدا و تصویر پائینی داشتند.

 

 

 

 

 

 

• فریم‌های سوپر 8

فریم های سوپر 8 میل، مدل بروزرسانی شده از فریم های 8 میل بود که از سال 1966 جایگاه خودش رو در صنعت تصویربرداری و عکاسی پیدا کرد. قاب فریم‌‌سوپر 8 نسبت به فریم های 8 میلیمتری قبلی، بزرگ‌تر بود و تا 50 درصد فضای تصویر بیشتری ارائه می‌داد؛ چرا که سوراخ‌های ریز‌تری در حاشیه فریم ها کار شده بود.

 

 

 

 

 

در عین حال، روی فیلم‌های محصول کمپانی KODAK، حاشیه مگنت (Magnetic-striped film) وجود داشت که می‌تونست همزمان صدا رو روی نوار فیلم ضبط کنه. وضوح تصویر و کیفیت رنگی فریم‌های سوپر 8 نسبت به فریم‌های 8 میلیمتری بهبود پیدا کرده بود.

بسیاری از فیلم‌های چارلی چاپلین و برخی آثار دیزنی با استفاده از فیلم‌های 8 میلی‌متری استاندارد و سوپر ساخته شده‌اند.

 

زمانی این فرمت ویدئویی برای ضبط فیلم‌های خانگی به کار می‌رفت. حتی گاهی برای ساخت موزیک ویدئو، تیزر تبلیغاتی و فیلم سینمایی هم استفاده می‌شد. بسیاری از فیلم‌سازها به جای تدوین یا توزیع فیلم‌های 8 سوپر، ترجیح می‌دادن که روی نوارهای ویدئویی کپی‌شون کنن یا تبدیل کنن به فیلم‌هایی با سایز بزرگ‌تر (مثل 16 یا 35 میل). به این تکنیک «بلوآپ» می‌گن. بسیاری از فیلم‌های چارلی چاپلین و برخی آثار دیزنی مثل مادر پلوتو با استفاده از فیلم‌های 8 میلی‌متری استاندارد و سوپر ساخته شده.

 

• فریم‌های 16 میلی‌متری:

اوایل ورود این فریم به سینما (دهه 20 میلادی)، حرفه‌ای‌ها بهش می‌گفتند اسپاگتی! چون این فریم رو آماتور میدونستن. اما به خاطر راحتی در حمل و نقل، اقبال بهش شد و برای ضبط گزارش‌های خبری تلویزیون و فیلم‌های مستند مورد استفاده قرار گرفت.

مدل‌های مختلفی از اون ساخته شد. مدل استاندارد اون دو سوراخ در دو طرف هر فریم داشت. برای فیلم‌های صامت از این فریم استفاده می‌کردند. وقتی می‌خواستند صدا رو به صورت اپتیکال ضبط کنند، مدل تک سوراخه از این فریم رو به اختراع کردند تا در قسمت اضافی از فیلم، تِرک صدا رو ثبت کنند.

در دهه‌های 80-1970 میلادی، دوربین‌های 16 میلی‌متری و فیلم‌های خام مربوط به اونها تحول اساسی پیدا کردند. به طوری که بیشتر از هر وقت دیگه‌ای برای ساخت مستندهای تلوزیونی، سینمایی و انیمیشن و فیلم‌های آوانگارد استفاده شد. ظاهر بصری پر از گرین (Grain) و لرزش این فیلم‌ها حس واقع‌گرایی (رئالیسم) رو به یاد ما میاره.

با ظهور ویدئو در اواسط دهه 90 میلادی، 16 میل تقریبا ناپدید شد. اما فریم سوپر 16 میلی‌متری به خاطر نگاتیو رنگی و کیفیت تصویر خوب در عرصه باقی موند و با فیلم 35 میل رقابت می‌کرد.

 

• فریم‌های سوپر 16:

در دهه 1970، فریم‌های 16 میلی‌تری سوپر به بازار اومد. اندازه فیلم‌های 16 میلی‌متری یک‌چهارم فیلم 35 میلی‌متریه. مقایسه تصاویر حاصل از این فریم‌ها و 35 میل، نشون میده فریم‌های 16 میلی‌متری سوپر، هم گرین بیشتری دارند و هم شفافیت کمتری نسبت به فریم 35 میل. از لحاظ بزرگی تصویر، نسبت به فریم‌های 16 میل معمولی 40 درصد تصاویر رو بزرگ‌تر ثبت می‌کنه؛ چرا که مساحت فریم با حذف یک ردیف از سوراخ‌ها، بیشتر شده. این فیلم‌ها تصویری عریض نمایش میدن و برای بزرگ کردن تصاویر به نسخه 35 میلیمتری، مناسبند.

 

• فریم‌های 35 میلی‌متری:

فریم 35 میلی‌متری، فرمت استاندارد فیلم‌های سینمایی، تبلیغاتی و بسیاری از آثار تلویزیونی هست. ارتفاع هر فریم استاندارد 35 میل، به اندازه چهار سوراخ مشبک هست که در دو سمت قاب قرار گرفته. این نوع فرمت برای ساخت فیلم‌هایی با نسبت تصویر 1.78:1 (که حدودا 16:9 هست) مناسبه.

برای فیلمبرداری از فیلم بانی و کلاید (1967) از فریم 35 میلی‌متری استفاده شد.

 

• فریم‌های 65 میلی‌متری:

بسیاری از فیلم‌های سینمایی طی دو دهه گذشته با فرمت فیلم 65 میلیمتری فیلم‌برداری شدند. این فریم، قابی با نسبت ابعاد 1.85:1 داره و در نتیجه عریض‌تر از فریم‌های 35 میل هست. فضای عریض‌تری که این فرمت داشت، باعث می‌شد 4.5 برابر بیشتر از فریم‌ 35 میل فضای تصویر بدست بیاد.

فیلم‌های ادیسه فضایی 2001 (راست) و لورنس عربستان (چپ) که با فریم 65 میلی‌متری فیلمبرداری شدند.

 

در سالن‌های سینما، فیلم‌های 65 میل به صورت کپیِ چاپ شده‌ی 70 میلی‌متری نمایش داده می‌شد. اون مقدار پهنای اضافی هم برای اضافه کردن باندهای صدا روی فیلم به کار می‌رفت. برای پخش در سینماهای کوچکتر هم فریم 65 میل به فرمت 35 میلی‌متری تبدیل می‌شد. سینمایی‌هایی مثل لورنس عربستان و ادیسه فضایی 2001 با این فریم تصویربرداری و نمایش داده شدند. تارانتینو کارگردان صاحب سبک هالیوودی هم در سال 2015 برای تصویربرداری از فیلم هشت نفرت‌انگیز، از فریم 65 میلی‌متری استفاده کرده بود.

نمایی از فیلم هشت نفرت‌انگیز  اثر تارانتینو (2015) که با فریم 65 میلی‌متری فیلم‌برداری شده بود.

 

• فریم‌های 70 میلی‌متری:

فریم 70 میل رو به عنوان عریض‌ترین فیلم در صنعت سینما می‌شناسند. نسبت تصویری که فریم‌های 70 میل ایجاد می‌کنند 2.2:1 هست و تصویر اون از وضوح و شفافیت خیلی بهتری نسبت به سایر فریم‌ها برخورداره.

در دوربین 35 میلی‌متری برای هر ثانیه (معادل 24 فریم) حدود 30 سانتی‌متر از نوارِ فیلم نور می‌خوره؛ اما در دوربین 16 میل، فقط 6 سانت. وقتی یک فریم 16 میل رو بخواین روی پرده‌ای با ابعاد 2.5 در 3 متر نمایش بدیم، باید صدهزار برابر، بزرگنمایی‌اش کنیم. چون این کار کیفیت تصویر رو به شدت پائین میاره، برای همین غالبا از فیلم‌های 35، 65 یا 70 استفاده می‌شده و می‌شه.

برای ساخت فیلم‌های پرهزینه، خاص و با هدف وضوح تصویر بالا از این فریم‌ استفاده می‌کنند؛ مثل سینمایی دانکرک (2017)

سینمایی‌  دانکرک اثر کریستوفر نولان (2017) نمونه امروزی استفاده از فریم‌های 65 میلی‌متری با باند ضبط صداست که به صورت فریم 70 میلی‌متری نمایش داده شد.

نسبت ابعاد تصویر (Aspect Ratio)

نسبت تصویر، از تقسیم طول مستطیل به عرض اون بدست میاد (مثلا نسبت 1.33:1 یعنی اندازه طول 1.33 برابر عرض فریم). نسبت تصویر، مستقل از سایز  عکس/فیلم یا رزولوشن هست.

فیلم‌ها می‌تونند با نسبت تصویری متفاوتی نمایش داده بشن؛

به نسبت تصویر 4:3 یا همون 1.33:1  نسبت استاندارد گفته میشه.

نسبت معروف 16:9 هم معادل 1.78:1، نسبت وضوح (رزولوشن) بالا (High Definition) نام داره.

نسبت تصویر 1.85:1 معادل استاندارد سینما و 2.4:1 رو نسبت عریض سینمایی (واید اسکرین) می‌دونن.

 

 

نسبت تصاویر به طور کلی با توجه به قواعد هنری مرسوم زیر نشون داده می‌شن:

1. نسبت تصویر یک ویدئو غالبا به صورت نسبت ریاضی نوشته میشه؛ مثل 4:3 برای ویدئوی SD یا 16:9 برای ویدئوی HD.
2. اما نسبت تصویر در یک فریم فیلم به صورت اعشاری نوشته میشه؛ مثل 1.33، 1.85 و 2.40. هر چی اعشار بزرگ‌تر باشه، تصویر پهن‌تره.
3. معمولا رزولوشن ویدئوی دیجیتال به صورت ابعاد کامل پیکسلی نوشته میشن؛ مثل 480*720، 720*1280، 1080*1920 و غیره.

 

 

در زیر، فهرستی از متداول‌ترین نسبت‌های تصویری که برای ساخت آثار سینمایی و تلویزیونی به کار میره با ذکر توضیحاتی آورده شده که ملاحظه می‌کنید:

نسبت تصویر	مدیوم
1.33 (4:3)	فیلم‌های اولیه 35 میلی‌متری و فیلم‌های SD تلویزیون
1.37	فریم‌های 4 سوراخه دوربین‌های 35 میل. (این نسبت به «نسبت آکادمی» مشهوره.)
1.66 (15:9)	فیلم‌های اروپایی استاندارد؛
1.78 (16:9)	تلویزیون HD
1.85	فیلم‌های استاندارد امریکای شمالی و بریتانیا
2.40 (گاهی با عنوان 2.35 و 2.39)	نمایش فیلم‌های وایداسکرین (گاهی به کمک لنز آنامورفیک)

 

 

واید اسکرین (یا پرده عریض) یه اصطلاح کلی برای تعریف فیلم‌هایی هست که نسبت عرض کادر فیلم به طول اون، از فیلم معمولی بیشتره.  پاناویژن، سینماسکوپ، ویستاویژن، سینه‌راما و غیره همه نام‌های تجاری عدیس‌های خاصی‌ان که نسبتی برابر 1.85، 2.55، 2.35 و الی آخر دارند.

نسبت‌های تصویری و فریم‌سایزهای مختلف

 

 

آشنایی با سرعت تصویر برداری ( فریم ریت )

حتما موقع تصویر برداری اصطلاح فریم  ریت به گوشتون خورده. سرعت فریم چیه؟ سرعت فریم به تعداد فریم‌هایی گفته میشه که ظرف 1 ثانیه از جلوی چشم شما عبور می‌کنه. در بهترین حالت، چشم 10 تا 12 FPS رو می‌تونه تشخیص بده. اما طبق ساختار چشم و مغز انسان، مناسب‌ترین سرعت فریم برای اینکه بتونیم تصاویر فریم‌ها رو به صورت طبیعی و پیوسته ببینیم  24 فریم بر ثانیه (FPS) هست.

هر چه سرعت فریم در واحد زمان بیشتر باشد، تعداد تصاویر برداشت شده بیشتر بوده و در نتیجه پیوستگی فیلم نمود بیشتری خواهد داشت.

 

مهمه که به خاطر داشته باشیم «سرعت شاتر» با «سرعت فریم» یک مفهوم نیستند! سرعت شاتر، طول مدتی هست که برای هر تصویر، دهانه شاتر باز شده و نور وارد می‌شه؛ اما سرعت فریم تعداد تصاویر ثبت شده توسط دوربین در یک ثانیه هست. بین سرعت شاتر و سرعت فریم یک تناسبی وجود داره.

مثلا اگر سرعت شاتر دوربین شما یک‌سی‌ام ثانیه و سرعت فریم 60 فریم بر ثانیه باشه، دوربین شما می‌تونه فقط 30 عکس در هر ثانیه بندازه. این باعث میشه در بعضی فریم‌ها تصاویر  یکسانی رو شاهد باشیم. برای رفع این مشکل، توصیه میشه حداقل سرعت شاتر دو برابر سرعت فریم تنظیم بشه.

برگردیم به مبحث سرعت فریم؛ اگه سرعت فریم در یک فیلم کم‌تر یا زیادتر باشه، چه اتفاقی می‌افته؟

اگه سرعت فریم کمتر از 24 FPS باشه، یعنی تعداد تصاویر نمایش داده شده در یک ثانیه کمتر از حالت نرماله. بنابراین فیلم رو به صورت تصاویر منقطع‌تری می‌بینیم؛ مثل ویدئوی برخی از مدل‌های ساده دوربین‌های مداربسته یا وب کم‌های قدیمی.

اما اگه  سرعت فریم بیشتر از 24 FPS باشه، یعنی تعداد تصاویر نمایش داده شده در یک ثانیه بیشتر از حالت نرماله. بنابراین، جزئیات و حرکات بیشتری در فیلم به چشم می‌خوره.

وضوح پره آسیاب بادی در حال گردش در 48 فریم بر ثانیه بیشتر از 24 فریم بر ثانیه است. در 24 فریم بر ثانیه، حالت مات (موشن بلار) در مسیر حرکت پره‌ دیده می‌شود.

 

دو نوع سیستم پخش فیلم در دنیا متواله که عبارت است از:

• NTSC
• PAL

این دو سیستم رو احتمالا موقع خروجی گرفتن یک فیلم از نرم‌افزار تدوین دیدین. سیستم رنگی  NTSC، مخصوص پخش تلویزیونی در کشورهای ژاپن و قاره آمریکای شمالی و مرکزیه که منطبق با سرعت فریم 30 FPS هست. اما سیستم رنگی PAL برای پخش در تلویزیون ایران و اروپاست که با فریم‌ریت 25 FPS مطابقت داره.

 

انواع فریم‌ ریت در تصویر برداری

برای عکاسی و فیلمبرداری از اشیاء و طبیعت بی‌جان، طبیعت زنده، محیط‌های پر  رفت و آمد مثل خیابان یا شلوغ مثل ورزشگاه‌ها مدل دوربین و سرعت فریم های تنظیم شده باید تفاوت‌ داشته باشن. وگرنه تصاویری که ثبت میشه حق مطلب رو ادا نمی‌کنه. مثلا اگه با سرعت فریم 24 FPS که میزان استانداردی برای بسیاری از پروژه‌هاست بخوایم از تماشاچی‌های یک ورزشگاه فیلم بگیریم، موشن بلار (Motion Blur) زیادی در تصویر خواهیم دید.

قیاس تصاویر 60 و 120 فریم بر ثانیه.برای فیلمبرداری از صحنه‌های ورزشی و هر شیء متحرک با سرعت زیاد، هر چه سرعت فریم بیشتر باشد، تصاویر با وضوح بیشتری بدست خواهد آمد.

در زیر فهرستی از سرعت فریم‌های مختلف در فیلمبرداری رو به همراه کاربردشون می‌بینیم:

تعداد فریم بر واحد زمان	کاربرد
0 فریم بر ثانیه	برای استفاده از عکس‌های ساکن در تهیه سکانس‌های انیمیشنی
1 فریم بر ساعت	برای عکاسی با تایم لپس (زمان گریزی) بسیار بالا.
1 فریم بر دقیقه	برای عکاسی با تایم لپس و انیمیشن با توقف حرکت.
1-15 فریم بر ثانیه	فیلم‌های تصویربرداری شده با این سرعت فریم به صورت منقطع و بریده بریده به نظر میان. برای زمانی که می‌خواین سرعت ویدئو رو بالا برده و حالت موشن سریع ایجاد کنید یا ایجاد حالت Motion Blur مناسب هست. مثلا برای بازسازی حالت فیلم‌های صامت مناسب هستند.
24 فریم بر ثانیه	در بسیاری از پروژه‌های سینمایی/تلویزیونی به عنوان سرعت فریم استاندارد استفاده میشه. 24 فریم بر ثانیه معادل سرعت شاتر یک‌پنجاهم ثانیه‌ست. برای ایجاد حالت واقع‌گرایانه، طبیعی و سینمایی در ویدئوها مورد استفاده قرار می‌گیره. گاهی برای تصویربرداری از مناظری که جزئیات دارند اما عناصر متحرک و جنبنده‌ای در کادر وجود نداره به کار برده میشن.
25 فریم بر ثانیه	میزان استاندارد برای سیستم پخش تلویزیونی PAL اروپا و ایران.
30 فریم بر ثانیه	میزان استاندارد برای سیستم پخش تلویزیونی NTSC در امریکا و ژاپن . این سرعت فریم برای پخش زنده تلویزیونی و تصویربرداری از برنامه‌های ورزشی مناسبه. معادل سرعت شاتر یک‌شصتم ثانیه‌ست. اگه اون رو روی تایم‌لاین 24 FPS قرار بدین می‌تونه به تصاویر شما افکت اسلوموشن بده و یا حالت صافی و همواری به شات‌ها اضافه کنه. بسیاری از اپلیکیشن‌های موبایلی ضبط ویدئو مثل اینستاگرام از سرعت فریم 30 FPS استفاده می‌کنن.
48 فریم بر ثانیه	سرعت فریم فیلم‌برداری بالاتر اما با جزئیات بیشتر. استفاده از این سرعت فریم به واقعی‌تر به نظر رسیدن صحنه‌ها و در عین حال تاری زوایا و حرکات سریع ختم میشه. مثلا برای مجموعه فیلم‌های The Hobbit  از این سرعت فریم استفاده شده.
60 فریم بر ثانیه	یکی از انواع بهترین فریم برای فیلم‌برداری به حساب میاد.  فریم‌های 60 به بالا برای ساخت اسلوموشن کاربرد زیادی دارن . مثل ضبط حرکات ورزشی، حرکات آهسته  و حتی در ساخت بازی‌های ویدئویی. این سرعت فریم برای فیلمبرداری از پلان‌های پرتحرکی مثل راه رفتن مردم یا خاموش کردن شمع و غیره هم ایده‌آله.
120 فریم بر ثانیه	سرعت فریم سریع‌تر که برای ایجاد حرکات آهسته از عناصر متحرک (مثل آدم‌ها و جانداران دونده) ایده آل هست.
480 فریم بر ثانیه	بعضی عناصر سرعت بسیار بالایی دارند؛ مثل حرکات تکنیکی اسکیت‌بازها، اسکی و موج‌سواری. این سرعت فریم برای ثبت تصاویر اون‌ها مناسب هست.
+960 فریم بر ثانیه	تصویربرداری برای ایجاد حرکت کند اغراق شده؛ مثل سکانس‌های انفجار در فیلم جنگی The Hurt Locker  (2008)

برای ساخت اسلوموشن حرفه‌ای، از دوربین‌های با سرعت فریم بسیار بالا استفاده می‌شود. 

برای فیلمبرداری اسلوموشنی نیاز به دوربین‌های با سرعت سریع و سرعت فریم بالاست. چه دوربین‌هایی برای این کار مناسبند؟ شرکت‌هایی مثل سونی، پاناسونیک، کانن و … در این زمینه محصولات قدرتمندی رو تولید کردند که در فهرست زیر ملاحظه می‌کنید.

 

* توجه داشته باشین که برندها و مدل‌های دوربین‌های دیجیتال روز به روز در حال گسترش‌ هستن و لیست زیر فقط به عنوان مثال و نمونه گذاشته شده!

فریم بر ثانیه	مدل دوربین
1000	Phantom Flex4K, Sony RX10 III
960	Sony FS700, Sony FS5:
300	RED Weapon 8K
240	Panasonic Lumix FZ1000, GoPro HERO5 Canon PowerShot G16
200	ARRI Alexa Mini, ARRI Amira
120	Sony a7SII Canon EOS M6

 

در اینجا دو ویدئوی مناسب با موضوع برای شما آماده کردیم که دیدنش خالی از لطف نیست. این ویدئوهای کوتاه شامل تکنیک‌های اسلوموشن با دوربین‌های حرفه‌ای با سرعت فریم بالا برای ساخت تبلیغات و پیام‌های بازرگانی است.

در ادامه مبحث مبانی سینما به آشنایی با نماها و زاویه‌های دوربین می‌پردازیم.

 

 

 

استوری بورد اولین مرحله‌ای ایست که متن به تصویر تبدیل میشه. درست جایی که تصورات ذهنی روی کاغذ میاد تا کم کم شکل و شمایل فیلم به خودش بگیره. درک درست از اصول داستانگویی و روایت تصویری مهم‌ترین ویژگی یک طراح استوری بورده. در دوره آموزشی مبانی استوری بورد نوشیکا با اصول فیلم‌سازی بیشتر آشنا میشید و گام به گام مراحل طراحی استوری بورد از فیلمنامه تا ساخت انیمیاتیک را می‌آموزید. دوره‌های مهارتی نوشیکا به شما کمک می‌کنه تا مهارت‌های ساخت انیمیشن را درست و اصولی یاد بگیرید.

 

وقتی اینجایی یه معنی بیشتر نمی تونه داشته باشه یعنی تو هم مثل ما عاشق انیمیشن و انیمیشن‌سازی هستی و اول راهی، اما نمی دونی از کجا باید شروع کنی؟ ما برای شما یه مقاله ویژه آماده کردیم و سعی کردیم به تمام سوالات شما درباره انیمیشن و یادگیری انیمیشن توضیح بدیم.
یعنی برای انیمیشن‌ساز شدن فقط یک کلیک فاصله داری!
تنها کاری که باید بکنی اینه که روی شروع کلیک کنی