اهمیت آموزش ساخت انیمیشن به کودکان

والدین نباید تنها به آموزش‌هایی که مدرسه برای کودکان در نظر می‌گیره اکتفا کنن. چون خیلی از مهارت‌های جذاب و مهم توی مدرسه آموزش داده نمیشه (بگذریم از اینکه توی دانشگاه هم آموزش داده نمیشه!). بنابراین والدین، خودشون باید آموزش این مهارت‌ها رو به عهده بگیرن. یکی از این آموزش ها، آموزش انیمیشن به کودکان هستش.

یه خرده غر بزنیم علیه سیستم آموزشی!

آموزش توی خونه منجر به کنترل بهتر والدین روی نوع و چگونگی آموزش میشه. در عین حال هزینۀ زیادی هم برای اون‌ها نخواهد داشت. این مسئله باید برای والدین جا بیفته که امر آموزش قرار نیست فقط توی مدرسه اتفاق بیفته؛ خونه هم می‌تونه محل آموزش باشه.

یعنی بخشی از وظیفۀ آموزش به کودکان بر عهدۀ خود والدینه. ما امروز خیلی جاها این جملات رو می‌شنویم که «توی مدرسه که از این چیزها به ما یاد ندادن» یا «نظام آموزشی ما سر تا پا غلطه» یا «ما که از این سیستم آموزشی هیچ چیز به درد بخوری یاد نگرفتیم».

همۀ این حرف‌ها درست؛ ولی خب قدم بعدی چیه؟ ما همگی می‌دونیم که توی مدرسه خیلی از چیزهای جذاب و مهم آموزش داده نمیشه. اینقدر هم این حرف همه جا گفته شده که تبدیل به یه چیز کلیشه‌ای شده. سؤال اینه: تا اینجا قبول؛ خب چیکار کنیم؟

ساده‌ترین راه حل این مشکل اینه که بخشی از فرایند آموزش به کودک رو پدر و مادر توی خونه به عهده بگیرن. پدر و مادر باید بگردن و ببینن چه چیزهای مهم و جذابی وجود داره که نظام آموزشی ما به اون‌ها توجه نمی‌کنه، و یا اون‌ها رو آموزش نمیده.

اون وقت بعضی از این موارد رو توی خونه به کودک آموزش بدن. ممکنه بعضی‌ها ایراد بگیرن که «پدر و مادر که حوصله و وقت این کار رو ندارن» یا «پدر و مادر همون یه تیکه وقتی هم که دارن، با بچه‌شون ریاضی و علوم و بخوانیم و بنویسیم تمرین می‌کنن».

در پاسخ به ایراد اول باید بگیم که برای پدر و مادر، هیچ کاری مهمتر از تربیت و آموزش به بچه‌شون وجود نداره. اگه پدر و مادری برای چنین امری حوصله ندارن، باید ازشون پرسید «بزرگواران، پس برای چی بچه به دنیا آوردین؟!».

در پاسخ به ایراد دوم باید بگیم که ریاضیات و علوم و بقیۀ درس‌ها مهم هستن، اما اهمیت این‌ها حدود و مرزی داره. قرار نیست بچه توی همۀ این درس‌ها نمرۀ کامل بگیره. حتی چه بسا گاهی اوقات آموزش بعضی چیزها ارزش این رو داشته باشه که بچه یه مقداری از وقتش رو برای اون درس‌ها بزنه و چیزهای دیگه یاد بگیره.

اینجا شاید بعضی‌ها ایراد بگیرن که «ای بابا، آدم از ریاضی بزنه که بره چی یاد بگیره؟!». مگه همۀ ما متفق‌القول نیستیم که نظام آموزشی ما خیلی چیزهای مهم رو یاد نمیده؟ خب این اهمیت بیش از اندازه به ریاضیات و علوم هم نتیجۀ همین نظام آموزشی‌ایه که صبح تا شب داریم ازش گله می‌کنیم.

اگه بخوایم کمی بنیادین‌تر به مسئلۀ آموزش نگاه کنیم، یکی از مشکلات نظام آموزشی ما اینه که خلاقیت رو توی بچه‌ها می‌کشه. بچه‌ها چیزهایی رو باید حفظ کنن و همون رو تحویل بدن؛ تحلیلی در کار نیست. خلاقیت توی چنین سیستم آموزشی‌ای کشته میشه.

میدونستین که قبل از ساخت یه انیمیشن از استوری برد استفاده می کنن؟ اگه شما هم به دنبال آموزش استوری برد هستین، میتونین دوره آموزش نرم‌افزار ToonBoom Storyboard Pro تهیه کنین.

 به وسیله‌ی آموزش انیمیشن به کودکان، چه چیزهای دیگه‌ای رو هم در کنارش یاد می‌گیرن؟

یکی از چیزهایی که آموزشش به کودکان می‌تونه موجب ارتقای خلاقیت در زمینه‌های هنری، اجتماعی، فنی و غیره بشه، ساخت انیمیشنه. هیچ هنر دیگه‌ای به تنهایی این قابلیت رو نداره. حالا کمی با توضیحات بیشتر، می‌خوایم این رو توضیح بدیم که ساخت انیمیشن چه تأثیراتی رو کودک می‌تونه داشته باشه:

1.سرگرم شدن به وسیله‌ی آموزش انیمیشن به کودکان

انیمیشن برای بچه‌های خردسال خیلی هیجان‌انگیز و جذابه. به همین دلیل انگیزۀ بیشتری برای یادگیری و ساخت انیمیشن مورد علاقۀ خودشون دارن. همین امر منجر به افزایش فعالیت ذهنی و فیزیکی برای ارتباط بین موضوعات مختلف میشه.

همۀ والدین می‌دونن که بچه‌ها خیلی به تماشای انیمیشن علاقه‌مندن. بنابراین ساخت انیمیشن یکی از فعالیت‌های خیلی سرگرم‌کننده‌ای خواهد بود که میشه با بچه‌ها داشت. همچنین اون‌ها هیچ مقاومتی برای پرداختن به این کار نخواهند داشت و مشتاقانه از یادگیری انیمیشن استقبال می‌کنن.

یادمون نره که سرگرم شدن یکی از بزرگترین امکاناتیه که یه کار یا عمل می‌تونه در اختیار ما قرار بذاره. اگه یادمون باشه، وقتی کرونا وارد زندگی ما شد، یکی از دغدغه‌های بزرگ آدم‌ها (در کنار سلامتی) این بود که توی قرنطینه چطوری خودشون رو سرگرم کنن!

2.کسب مهارت‌های ارتباطی به وسیله‌ی آموزش انیمیشن به کودکان

ساخت انیمیشن شامل یافتن ایده، پروروندن اون توی ذهن و چگونگی به تصویر کشیدن اون برای انتقال مفاهیم به بهترین شکل ممکنه. ساخت انیمیشن‌های کوتاه، بهترین راه برای کمک به ارتباط بین افکار و احساسات بچه‌ها خواهد بود.

اکثر ما اصطلاح «مهارت‌های زندگی» (Life Skills) رو شنیدیم. این اصطلاح تعریف آسونی داره: مهارت‌هایی که به ما برای زندگی بهتر کمک می‌کنن. ولی اجماع و اتفاق نظری در مورد اینکه مهارت‌های زندگی چی هستن، وجود نداره (البته اجماع و اتفاق نظر وجود داره که این مهارت‌ها –هرچی که باشن- توی نظام آموزشی تدریس نمیشن!!)

یکی از معتبرترین مدل‌هایی که مهارت‌های زندگی رو توضیح میده، مدل پنج قسمتی‌ای هست که سازمان بهداشت جهانی ارائه کرده و هنوز هم توی طراحی سیستم‌های آموزشی و برنامه‌ریزی‌های کلان دولت‌ها مورد توجه قرار می‌گیره.

اول ببینیم تعریف سازمان بهداشت جهانی از مهارت‌های زندگی چیه؟ «مهارت‌های روانی – اجتماعی که به ما کمک می‌کنند با نیازها و چالش‌های زندگی روزمره بهتر کنار بیاییم». این مدل پنج مهارت رو به این صورت فهرست و دسته‌بندی کرده:

• تصمیم‌گیری و حل مسئله
• تفکر خلاقانه و تفکر نقادانه
• مهارت ارتباطی و مهارت مدیریت رابطه
• خودآگاهی و همدلی
• مدیریت احساسات و هیجانات و مدیریت استرس

در بین این پنج مهارت، مهارت‌های ارتباطی بیشتر از بقیۀ مهارت‌ها مورد توجه قرار گرفته و معمولاً توی سازمان‌ها و محیط‌های کسب و کار هم، منابع زیادی صرف آموزش دادن و یاد گرفتن مهارت‌های ارتباطی و دانش ارتباطات میشه.

3.بیان احساسات درونی

بچه‌ها معمولاً توانایی لازم برای بیان احساسات خودشون رو به درستی ندارن، به خاطر همین بیشتر از هنر به جای استفاده از کلمات برای انتقال احساسات خودشون استفاده می‌کنن. انیمیشن به بچه‌ها این فرصت رو میده تا افکار و ایده‌های ذهنی خودشون رو با تلاش خودشون به تصویر بکشن.

غیر از نقاشی و نوشتن هیچ روش جدید و جذابی وجود نداره که جوون‌ها برای بیان احساسات و افکار خودشون استفاده کنن. ولی مشکل اینجاست که این روش‌ها برای بچه‌ها جذاب نیست و علاقه چندانی به این روش‌ها ندارن. به نظر شما انیمیشن روش جذاب‌تری برای بچه‌ها جهت بیان احساسات و افکارشون نیست؟

یکی از مشکلاتی که توی ارتباط بین والدین و بچه‌ها وجود داره، اینه پدر و مادرها بعضی از جنبه‌های ذهنی و شخصیتی بچه‌هاشون رو نمی‌شناسن (در حالی که تصور می‌کنن صفر تا صد بچه‌شون رو می‌دونن). ساخت انیمیشن این فرصت رو به بچه‌ها میده که خودشون رو بروز بدن.

خیلی از تحقیقات در زمینۀ روانشناسی رشد نشون میدن که بچه‌هایی که توی چنین مهارت‌هایی درگیر میشن که باعث میشه خودشون رو بروز بدن و احساساتشون رو بیان کنن، در آینده بزرگسال‌های شادتری خواهند بود.

4.قدرت حل مسئله

انیمیشن بچه‌ها رو مجبور می‌کنه تا اول محدودیت‌ها رو در نظر بگیرن، بعدش روش‌های مختلفی رو برای ایجاد جلوه‌های مختلف تصویری ارزیابی کنن و در نهایت برنامه‌ای رو برای رسیدن به اهداف خودشون طراحی کنن.

ساخت انیمیشن نیاز به برنامه‌ریزی و در نظر گرفتن موضوعات مختلف به طور همزمان داره، به خاطر همین می‌تونه مهارت‌های فنی و خلاقانۀ بچه‌ها رو افزایش بده. در واقع تعداد کمی از فعالیت‌ها هستن که به طور همزمان این مزیت‌ها رو داشته باشن.

پس اگه بچه‌‌ای به ریاضیات یا علوم علاقه‌ای نداره، میشه اون رو به یادگیری انیمیشن ترغیب کرد. بعضی از جوون‌هایی که به دوران مدرسه‌شون فکر می‌کنن، حس بدی بهشون دست میده. اون‌ها سال‌ها تلاش کردن تا جبر و هندسه و زیست‌شناسی و عربی و کلی فرمول و حفظ‌کردنی رو داخل ذهن‌شون ثبت و ذخیره کنن. ولی چرا؟

اصلاً می‌ارزید که اینقدر به خودشون فشار بیارن؟ آیا می‌ارزید که اینقدر دیگران به این بچه‌ها و نوجوون‌ها فشار بیارن؟ اصلاً آیا این بچه‌ها حق انتخابی داشتن؟ سال‌های سال بچه‌ها مجبورن که ریاضیات یاد بگیرن، با این تصور که «ریاضیات هوش آدم رو افزایش میده» یا «ریاضیات مال بچه زرنگ‌هاست» یا «کسی که توی ریاضیات ضعیف باشه، نمی‌تونه درک بالایی داشته باشه».

اما اگه کسی توی ریاضیات قوی بود، ولی نتونه احساسات خودش رو به اطرافیان نشون و توضیح بده چی؟ اگه کسی توی ریاضیات قوی بود، ولی بلد نباشه بره تا بازار و برای خودش لباس بخره و با فروشنده سر قیمت چونه بزنه چی؟ قدرت حل مسئله، فقط از طریق ریاضیات آموزش داده نمیشه.

5.حس همکاری در کارها به وسیله‌ی آموزش انیمیشن به کودکان

انیمیشن یک کار گروهی فوق‌العاده ست. چرا که نوعی تمرین عملی برای همکاری جهت رسیدن به یک هدف مشخص، تقسیم کارها و برقراری ارتباط با همدیگه برای ارائۀ بازخورد، کمک به هم و فهم شرایط به شمار میره.

این شرایط ممکنه به آموزش انیمیشن توی کلاس درس شبیه باشه، در حالی که با ایجاد همین شرایط بین بچه‌ها یا دوستان‌شون هیچ منافاتی نداره. پدر و مادرها می‌تونن بچه‌هاشون رو برای یک کار مشترک انیمیت کردن یک صحنه ترغیب کنن؛ به احتمال زیاد نتیجۀ کار اون‌ها رو شگفت‌زده خواهد کرد.

این بچه‌ها رشد می‌کنن و جهان و جامعۀ آینده رو همین‌ها تشکیل میدن. قطعاً پدر و مادرها از بچه‌هاشون می‌خوان که احساسی خوشایند در مورد خودشون داشته باشد و بتونن به آسونی و به طور مؤثر ارتباط برقرار کنن. همۀ مردم برای اینکه زندگی راحتی داشته باشن، نیاز دارن که همکاری با همدیگه رو بیاموزن.

6.کسب مهارت‌های فنی

بچه‌ها موقع ساخت انیمیشن با ابزارهای مختلف مثل دوربین عکاسی و نرم‌افزارهای مختلف آشنا میشن و کار کردن با اون‌ها رو تجربه می‌کنن. همچنین به طور کلی ارائۀ صوتی و تصویری رو هم تجربه می‌کنن. یادگیری این مهارت‌ها توی دنیای انیترنت امروزی خیلی مهمه و مثل نردبام ترقی برای کودک عمل خواهد کرد.

حتی اگه کسی بخواد کارآفرین هم باشه، علاوه بر اینکه نیازه نگاه بلندمدت داشته باشه، ریسک‌پذیر باشه، به خلق چیزهای جدید علاقه‌مند باشه، نیازه که دانش و مهارت فنی هم داشته باشه. مهارت فنی یعنی دانایی و توانایی توی انجام دادن وظایف خاص که لازمۀ اون ورزیدگی در کاربرد فنون و ابزار ویژه و شایستگی عملی در رفتار و فعالیت است.

7.افزایش صبر به وسیله‌ی آموزش انیمیشن به کودکان

ساخت انیمیشن آدم رو به طور جدی درگیر کار می‌کنه. ساخت یه کارتون 30 دقیقه‌ای حداقل 2 ماه وقت می‌بره. اگه این حرف رو باور نمی‌کنین، کافیه یه تحقیق کوچیکی در مورد نحوۀ ساخت کارتون مورد علاقه‌تون بکنین تا ببینین چقدر دشواری و سختی پشتش نهفته ست.

از استوری بورد تا ویرایش صدا، ساخت انیمیشن مراحل و فازهای مختلفی داره که به صبر زیادی محتاجه. اون زمان 2 ماه برای ساخت کارتون 30 دقیقه‌ای به صورت حداقل گفته شد؛ وگرنه به طور معمول گفته میشه که برای ساخت یه انیمیشن بین 60 تا 90 ثانیه‌ای، حدود 6 هفته وقت لازمه.

8.کاهش تأثیر رسانه‌ها روی کودک

آیا می‌دونستین مخاطب هدف اکثر پیام‌های بازرگانی بچه‌ها هستن؟ حتی بعضی پیام‌های بازرگانی‌ای که محصولات بزرگسالانه مثل خودرو رو تبلیغ می‌کنن می‌خوان روی بچه‌ها تأثیر بذارن. پیام‌های بازرگانی قصد این رو دارن که توجه بچه‌ها رو به خودشون جلب کنن.

وقتی بچه‌ها وارد حوزۀ ساخت انیمیشن میشن، درک بهتری نسبت به رسانه پیدا می‌کنن و بی‌جهت و بیهوده جذب جلوه‌های ویژه نمی‌شن و دیدگاه عینی‌تری نسبت به رسانه و پیام بازرگانی پیدا می‌کنن. یکی از قوانینی که در کشور ما وجود داره و معمولا توسط صدا و سیما رعایت نمیشه، اینه که حضور بچه توی پیام‌های بازرگانی ممنوعه.

نگاه اشتباه و سطحی به انیمیشن نداشته باشیم!

من هنوز بچه‌ای رو ندیدم که به کارتون و انیمیشن علاقه‌مند نباشه. حتی خیلی از پدر و مادرها گله دارن که بچه‌شون به کارتون‌ها چسبیده و کاری غیر از تماشای کارتون نمی‌کنه. ولی تا به حال فکر کردین که چرا بچه‌ها اینقدر به کارتون علاقه‌مندن؟

به زبان ساده، پاسخ این سؤال اینه: «چون هر چیزی توی ذهن بچه ممکنه و هر چیزی هم توی کارتون‌ها ممکنه». توی کارتون ممکنه یه پاندا کونگ‌فو‌کار بشه یا یه نوزاد حرف بزنه و بزرگسالانه رفتار کنه یا یه آینه با آدم حرف بزنه.

هر چیزی رو که ما فکرشو بکنیم، توی انیمیشن ممکنه رخ بده. از این جهت انیمیشن کنجکاوی رو مشتعل می‌کنه. احساسات رو تحریک می‌کنه. و بهتر از همۀ این‌ها، انیمیشن بهترین نمونۀ قصه‌گویی برای بچه‌هاست و بچه‌ها با انواع و اقسام قصه‌ها و داستان‌ها آشنا میشن.

خیلی از پدر و مادرها نگاه خاصی به انیمیشن دارن؛ گویی انیمیشن فقط یه سرگرمیه که هیچ جنبۀ دیگه‌ای نداره. به خاطر همین تماشای انیمیشن از سوی بچه رو فقط به عنوان اوقات فراغت یا تفریح می‌پذیرن. به خاطر همین اعتراض دارن که این تفریح چرا اینقدر پررنگه.

ولی شاید این نگاه پدر و مادرها به انیمیشن اشتباه باشه. ما این همه توضیح دادیم که بگیم اتفاقا انیمیشن جنبه‌های مختلفی داره که فقط یکی از اون‌ها سرگرمیه. اگه این جنبه‌های مختلف انیمیشن رو به رسمیت بشناسیم، اون وقت دلیلی نداره که به بچه‌ها اعتراض کنیم که چرا اینقدر به کارتون علاقه‌مندن.

یه خرده برای خودمون تبلیغات کنیم!

سؤالی که الان ممکنه توی ذهن بعضی‌ها شکل گرفته باشه اینه که اگه خودشون هیچ تخصص و تجربه‌ای توی ساخت انیمیشن نداشته باشن، چطوری این مهارت رو به فرزندانشون آموزش بدن؟ یکی از کارهایی که ما توی نوشیکا انجام میدیم، مرتبط با همین موضوعه.

توی نوشیکا «دورۀ آموزش ساخت انیمیشن به کودکان» برای والدین و معلم‌ها تهیه شده. این دوره آموزشی جامع هر اون چیزی رو که برای آموزش ساخت انیمیشن به بچه‌ها نیاز هست (فایل پروژه‌ها، پرینت‌ها، گزارش‌ها و …) رو در اختیار مخاطب قرار میده.

بهترین بخش این دوره شامل تمام اطلاعات لازم در مورد انیمیشن و ساخت انیمیشن هست، که با استفاده از اون میشه در مورد انیمیشن به روشی حرفه‌ای صحبت کرد، بدون این که نیازی به انیمیت کردن چیزی باشه. توی این دوره مباحث تئوری به صورت مرحله به مرحله برای مخاطب تهیه شده تا نیازی به یادگیری همه مباحث به صورت یکجا نباشه.

توی هر مرحله فقط مباحث همون بخش ارائه میشه که با مطالعۀ اون به راحتی میشه به کودک آموزش داد. خیلی از والدین فرصت آموزش ساخت انیمیشن رو ندارن و اصلا چنین کاری رو بلد نیستن. ما این مطلب رو می‌دونیم و این قضیه قابل درکه.

ما می‌دونیم که بعضی از پدر و مادرها فرصت یا توانایی لازم برای آموزش ساخت انیمیشن به بچه‌هاشون رو ندارن، ولی در عین حال علاقه‌مند به آموزش این مهارت جذاب و پرفایده به بچه‌هاشون هستن. برای این موضوع می‌تونن از ما در نوشیکا کمک بگیرن.

ما ایمیل‌ها و پیام‌هایی رو از پدر و مادرها و معلم‌هایی دریافت می‌کردیم که از ما در مورد معرفی دوره‌های مناسب برای آموزش ساخت انیمیشن به بچه‌ها سوال می‌پرسیدن. ما اول دوره اصول انیمیشن‌سازی نوشیکا و تهیه اشتراک آموزش نرم‌افزارهای ساخت انیمیشن نوشیکا رو به اون‌ها پیشنهاد می‌کردیم.

با مشورت اعضای اتاق فکر تیم نوشیکا به این نتیجه رسیدیم که یک دورۀ جامع ساخت انیمیشن به کودکان برای والدین و معلم‌ها تهیه کنیم. ما توی نوشیکا به خودمون افتخار می‌کنیم که توی دورانی که توجه به انیمیشن روز به روز در حال گسترشه، این دوره رو برای بچه‌ها آماده کردیم تا اون‌ها رو با دنیای زیبای انیمیشن آشنا کنیم.

روز به روز به تعداد فیلم‌ها و سریال‌های انیمیشنی اضافه میشه و صنعت انیمیشن‌سازی نیروهای بیشتری رو برای این استقبال عمومی به کار می‌گیره. فعالیت توی چنین صنعتی و یادگیری مهارت‌های مرتبط با اون، باعث افزایش اعتماد به نفس فرد یادگیرنده هم میشه.

حرف پایانی در آموزش انیمیشن به کودکان

انیمیشن مدیومیه که کمتر کسی پیدا میشه که دوستش نداشته باشه. بچه‌ها با ورود به چنین عرصه‌ای می‌تونن آثاری رو خلق کنن که خیلی‌ها حوصلۀ دیدن این آثار رو دارن. مثلا تصور کنین بچه‌ای زبان برنامه‌نویسی بلد باشه.

هر کسی قدرت درک این توانایی رو نداره. ولی بچه‌ای که ساخت انیمیشن رو بلده، می‌تونه مهارت خودش رو به تعداد نفرات بیشتری نشون بده. شاید بزرگترین مشکلی که توی مسیر یادگیری ساخت انیمیشن برای بچه‌ها وجود داره، نگاه اشتباه و سطحی به انیمیشن باشه.

عموماً به انیمیشن به عنوان نوعی سرگرمی که فقط به درد وقت گذروندن می‌خوره نگاه میشه و وقتی چنین نگاهی به انیمیشن وجود داشته باشه، طبیعیه که پدر و مادر نه تنها فرزندشون رو تشویق به یادگیری چنین مهارتی نمی‌کنن، بلکه حتی مانعش هم میشن.