چرا فیلم های کمدی آمریکایی، هر ساله از تعدادشون کم میشه؟

احتمالاً نظر خیلی از افراد اینه که انیمیشن کمدی بیشتر از انیمشن های دیگه طرفدار داره. انیمیشن کمدی رو میشه بدون نگرانی در مورد محتوای سنگین و پیچیده و با خیال راحت دید و لذت برد. با این توجیه، طبیعیه که خیلی از کمپانی ­ها به سمت تولید انیمیشن کمدی برن تا بتونن سود بیشتری رو از آن خودشون بکنن.

کمدی بین سال­های 2011 تا 2014

تا این­جا همه چیز خوب و منطقیه. ولی یه مشکل کوچیک وجود داره: واقعیت! چنین  اتفاقی توی واقعیت رخ نداده. برای این که این مطلب رو بهتر ببینیم، مثلاً نمودار زیر رو با هم ببینیم. این نمودار نشون میده که چند درصد آثار هر کدوم از چهار کمپانی معروف آمریکایی در طول سال، کمدی بوده. یا به تعبیری فیلم های کمدی آمریکایی چند سال اخیر چقدر بوده است؟

قبل از این­که سراغ بررسی نمودار تولید فیلم های کمدی آمریکایی بریم، این تذکر باید داده بشه که این کمپانی­ ها حداقل 80 سال سابقه دارن (مثلاً سابقۀ برادران وارنر به بیش از 100 سال می­رسه) و جزو کمپانی­ های مهم این عرصه هستن. در نتیجه توجه به کارنامۀ این ­ها، شواهد خوبی از عرصۀ فیلم­سازی به طور کل، و در اصول ساخت انیمیشن ­سازی به طور خاص در اختیار ما می­ذاره.

اون ستون­ های مشکی­ رنگ متعلق به کمپانی برادران وارنر هست که یکی از بزرگ­ترین تهیه­ کننده ­های فیلم و برنامه­ های تلوزیونیه. به درصدهاش دقت کنیم: توی سال 2010، 37 درصد آثارش از نوع فیلم های کمدی آمریکایی بودن؛ توی سال 2011 به 44 درصد رسید و توی سال 2012 با یه کاهش عجیب، به 20 درصد رسید.

توی سال 2013 هم همین­ مقدار 20 درصد رو حفظ کرد و توی سال 2014 یه مقداری بیشتر شد و به 25 درصد از سید. میانگین درصدهای برادران وارنر توی این پنج سال، 25.2 درصد هست که درصد سال 2014 کمی کم­تر از این میانگینه. این یعنی در مجموع وقتی نگاه می­کنیم، با یه کاهش کلی در تولید فیلم های کمدی آمریکایی روبه ­رو هستیم.

بریم سراغ کمپانی پارامونت. بد نیست بدونیم که آثاری مثل «پدرخوانده»، «پاندای کونگ­فوکار» و «مأموریت غیرممکن» متعلق به همین کمپانی هستند.

توی این نمودار، ستون خاکستری درصد آثار کمدی پارامونت رو نسبت به کل آثار نشون میده: توی سال 2010، 29 درصد از تولیداتشون از نوع فیلم های کمدی آمریکایی بودن؛ توی سال 2011، 13 درصد؛ توی سال 2012، 21 درصد و توی سال 2013 با افزایش چشم­گیر، 40 درصد و توی سال 2014، 17 درصد.

میانگین درصد پارامونت، 24 درصد هست و وقتی با درصد سال 2014 مقایسه می­کنیم، مشخصه که روند کلی این کمپانی توی تعداد آثار تولیدی فیلم های کمدی آمریکایی، نزولی بوده. بریم سراغ کمپانی «استودیوی قرن بیستم» که نام قبیلش «فاکس قرن بیستم» بود.

ستون نارنجی متعلق به این کمپانیه: توی سال 2010، 44 درصد؛ توی سال 2011، 46 درصد، توی سال 2012 و 2013، 27 درصد و در نهایت توی سال 2014 به 8 درصد می­رسه. میانگین این پنج سال، 30.4 درصد هست؛ در حالی درصد سال 2014، فقط 8 درصده. روند نزولی خیلی آشکارتره.

در نهایت بریم سراغ کمپانی والت­دیزنی که ستون قرمزرنگ متعلق به اونه: توی سال 2010، 14 درصد؛ توی سال 2011، 7 درصد؛ توی سال 2012، صفر درصد؛ توی سال 2013، 10 درصد و توی سال 2014، دوباره صفر درصد.

این­جا خوبه که یه تذکری داده بشه. چون احتمالاً شاید خیلی از ماها آثار کمدی­ای از سال­های 2012 و 2014 بشناسیم که والت ­دیزنی اون­ ها رو ساخته. پس چرا توی این نمودار، آثار کمدی والت­ دیزنی رو صفر اعلام کرده؟

اون تذکر اینه که در مورد ژانر بعضی از آثار انیمیشنی اختلاف نظر وجود داره. مثلاً یکی از انیمیشن ­هایی که والت­ دیزنی توی سال 2012 ساخت، «رالف خرابکار» هست. بعضی از سایت­ ها مثل ویکی­پدیا این انیمیشن رو کمدی معرفی کردن، ولی بعضی سایت­ ها مثل روتِن تُمِیتُز (rottentomatoes) این اثر رو جزو ژانر ماجراجویی قرار دادن.

با در نظر گرفتن این اختلاف ­نظر شاید بشه به این نتیجه رسید که آماری که توی این نمودار در مورد آثار کمدی دیزنی بیان شده، چندان دور از واقعیت نیست. اما برگردیم به ادامۀ تحلیل­ مون در مورد نمودار.

بدون هیچ حساب و کتابی، روند نزولی والت­ دیزنی توی تعداد آثار کمدی در این 5 سال کاملاً مشهوده. و اگه اعداد و ارقامی که در مورد کمپانی ­های دیگه هم دیدیم، یادتون باشه، متوجه میشیم که انگار درصد کل آثار کمدی این چهار کمپانی در مجموع رو به کاهش بوده.

این پدیده خیلی عجیب نیست؟ به خاطر چنین نموداری بود که جان مک­دولینگ (John McDuling) در سال 2014 توی مقاله ­ای در سایت آتلانتیک، از این حرف زد که گویا «هالیوود در حال کناره­ گیری از عرصۀ کمدی است». اما چرا؟

کمدی بین سال­های 2015 تا 2019

مک ­دولینگ نوشت که آثار کمدی هالیوود، این روزها توی گیشۀ جهانی خیلی موفق نیستن. شاید بعضی­ ها این­جا اعتراض کنن که این آمار و نمودار قدیمی­ ان. این افراد کاملاً حق دارن که چنین اعتراضی بکنن. پس بریم سراغ آمارهای جدیدتر.

توی اون نمودار، ما تا سال 2014 رو دیدیم. این­جا می­تونین رتبه­ بندی پرفروش­ترین آثار والت ­دیزنی توی سال 2015 رو ببینید. اولین ستون از سمت چپ که رتبه ­ها رو نوشته. دومین ستون، اسم فیلم­ها رو نوشته. سومین ستون تاریخ اکران رو نوشته.

توی چهارمین ستون ژانر­ هر اثر نوشته. ژانر 15 اثر رو ببینیم. آیا هیچ­کدومشون کمدی هستن؟ 15 اثر پرفروش دیزنی رو داریم می­بینیم و هیچ کمدی­ای توش نیست! خب شاید این اتفاقی بوده. بالأخره قرار نیست یه کمپانی هر سال کمدی پرفروش تولید کنه.

پس بریم به سال 2016. این­جا می­تونین رتبه­بندی پرفروش­ترین آثار والت­دیزنی توی سال 2016 رو ببینین. اسم 18 تا فیلم رو می­بینیم. به ژانرهاشون دقت کنیم. باز هم هیچ کمدی­ای نیست. انگار نبودنِ کمدی توی آثار پرفروش دیزنی خیلی هم استثنا نیست.

بریم به سال 2017: این­جا. 13 فیلم پرفروش رو می­بینیم که هیچ کمدی­ای بینشون نیست.

بریم به سال 2018: این­جا. باز هم 13 فیلم پرفروش والت­ دیزنی رو می­بینیم که هیچ کمدی­ای بینشون نیست.

سال 2019 رو هم ببینیم: این­جا. هیچ کمدی ای نیست. البته می توانید انیمیشمن های جذاب 2019 و 2020 در این قسمت مطالعه نمایید.

چه خبره توی والت­ دیزنی؟ چرا فیلم­های کمدی دیزنی پرفروش نمیشه؟ قضیه وقتی عجیب­ تر میشه که به لیست آثار پرفروش این کمپانی توی سال­های قدیمی­ تر نگاهی بکنیم؛ مثلاً سال 2004: این­جا. از 26 اثر پرفروش این کمپانی توی سال 2004، 8 تا کمدی بود.

چرا دیزنی قبلاً کمدی­ های پرفروش می­ساخته، ولی الان نه؟ چه تغییری ایجاد شده؟ آیا دیزنی تغییر کرده؟ این سؤال نیاز به بررسی و تحلیل دقیق ­تر داره. باید کمی با حوصله ­تر بریم سراغ یه سری آمار تا متوجه بشیم چه تغییری توی قرن بیست و یکم رخ داده که نتیجه ا­ش شده این.

بعد از این تحلیل متوجه می­شیم که چرا این کمپانی ­ها کمتر سراغ کمدی میرن. به عبارت دیگه منطقی پشت این اقدام اون­ها وجود داره که به تغییر چینش بازار فیلم ­ها توی دنیا ربط داره. بهتره که یه نیم ­نگاهی به وضعیت فروش فیلم ­ها بندازیم.

نگاهی به گیشۀ 2013

مثلاً توی سال 2013 در مجموع فیلم­ها حدود 36 میلیارد دلار فروش داشتن. از این 36 میلیارد دلار، چقدر سهم هر کشوره؟ در مجموع کمتر از 11 میلیارد دلار از این فروش متعلق به سینما­های آمریکا و کانادا بوده. یعنی حدود 25 میلیارد دلار توی سینماهای دیگۀ دنیا فروش رفته.

منطقه­ ای وجود داره به نام آسیا-آرام (Asia Pacific) که به بعضی از کشورهای غربی اقیانوس آرام میگن؛ کشورهایی مثل چین، اندونزی، ژاپن، فیلیپین، ویتنام و … . این منطقه در مجموع بیش از 11 میلیارد دلار باعث فروش فیلم­ ها شدن؛ یعنی بیشتر از آمریکا و کانادا!

اما سال 2013 به خاطر اتفاق عجیبی که توی فروش فیلم­ها رخ داد، سال مهمیه. توی این سال، برای اولین بار فروش گیشۀ منطقۀ آسیا-آرام بیشتر از تمام مناطق دنیا شد. یعنی مهم­ترین مؤلفۀ فروش فیلم­ها این بود که آیا تماشاگران این ناحیه اون فیلم رو بپسندن یا نه.

این یعنی یه تغییر بنیادین که به طور تدریجی در سال­های آینده خودش رو بیشتر و بیشتر نشون داد. توی سال­ 2009، فروش کانادا و آمریکا 36 درصد فروش کل محسوب می­شد؛ توی سال 2010 این رقم به 34 درصد رسید، توی سال 2011 و 2012، 31 درصد شد، و توی سال 2013 به 30 درصد رسید.

این آمار نشون میده که میزان تأثیرگذاری سلیقۀ مخاطب آمریکایی و کانادایی سال به سال کمتر شده و کشورهای دیگه تبدیل به تعیین­ کننده ­های فروش فیلم شدن. اما این آمارها برای سال 2013 بود. الان توی دنیا چه خبره؟

غولی به اسم چین!

چین امروز قدرتمندتر و تعیین ­کننده ­تر از سال 2013 شده. آمارها نشون میده توی سال 2020 چین بیشترین بازار فروش فیلم ­ها رو در اختیار داره (3 میلیارد دلار). جالبه که مجموع فروش فیلم­ ها توی دو کشور کانادا و آمریکا به چین نمی­رسه و توی رتبۀ دوم قرار داره (2.2 میلیارد دلار).

رتبۀ سوم از آن ژاپنه (1.3 میلیارد دلار) و رتبۀ چهارم برای فرانسه­ هست (0.5 میلیارد دلار). یعنی بعد از رتبۀ سوم با یک پلۀ شدید توی فروش روبه­ رو میشیم و کشورهای بعدی نزدیک به هم هستن. ولی سه کشور اول (چین، آمریکا / کانادا، ژاپن) تعیین ­کننده ­های اصلی فروش فیلم ­ها شمار میرن.

بین سال­های 2009 تا 2013 فروش فیلم­ ها توی آمریکا و کانادا فقط 3 درصد افزایش داشته، در حالی که توی همین سال­ها فروش در کشورهای دیگه 33 درصد افزایش داشته. به غیر از منطقۀ آسیا-آرام، آمریکای لاتین هم طی این سال­ها دارای اهمیت بیشتری توی بازار فروش فیلم ­ها شده.

خب با توجه به آمارهایی که با هم دیدیم، متوجه شدیم که فروش فیلم­ها توی خیلی از مناطق افزایش داشته (البته یادمون نره که میزان افزایش فروش آمریکا و کانادا خیلی کمتر از بقیۀ دنیا بود)، اما افزایش قضیۀ فروش توی آمریکا با افزایش فروش توی خیلی از کشورهای دیگه فرق می­کنه.

طبق گزارش سایت بلومبرگ (Bloomberg) فروش توی آمریکا به این علت زیاد نشده که تعداد افراد بیشتری به سینماها رفتن، بلکه به این علت بوده که قیمت بلیت­ها افزایش پیدا کرده. یعنی حتی این امکان وجود داره که تعداد تماشاگرهای آمریکایی نسبت به سال­های پیش کمتر شده.

در نتیجه ما می­بینیم که وضعیت بازار فیلم ­ها توی مثلاً سال­های 2013 یا 2014 نسبت به 10 یا 15 سال قبل از خودش کاملاً تغییر کرده. حالا مخاطب های متفاوت از کشورهای متفاوت با فرهنگ ­های متفاوت درصد بیشتری از بازار فروش فیلم ­های آمریکایی رو تشکیل میدن.

پس بعد از سال­های 2013 و 2014 ما باید از خودمون بپرسیم سلیقۀ مخاطب چینی چیه. چون یکی از تعیین ­کننده ­های اصلی فروش بین ­المللی فیلم ها، بستگی به این سؤال داره و حتماً کمپانی­ های بزرگ آمریکایی این رو می­دونن.

سلیقۀ مخاطب­ های چینی چیه؟

چینی­ ها چندان از کمدی­ های آمریکایی استقبال نکردن. مثلاً طبق آمار سایت نومورا (Nomura) فقط 10 درصد فروش فیلم­ های آمریکایی توی چین، متعلق به ژانر کمدی بوده، در حالی که توی آمریکا این رقم 25 درصده.

در عوض ژانر دیگه ای توی چین محبوب ­تر از آمریکاست: اکشن! توی چین 44 درصد فروش فیلم­ های آمریکایی متعلق به ژانر اکشن بوده؛ در حالی که توی آمریکا 36 درصد از گیشه متعلق به این ژانر بود. پس این یه پیام برای کمپانی­ های فیلم­سازیه که فیلم­ های اکشن سود بیشتری داره.

مثلاً فیلم «تبدیل ­شوندگان: عصر انقراض» (Transformers: Age of Extinction) که یه فیلم اکشن علمی تخیلیه، توی سال 2014 در چین رکورد فروش رو توی هفتۀ اول اکرانش شکست و از فیلم «آواتار» که بیشترین فروش رو تا اون زمان توی چین داشت، جلو زد.

وقتی آمار پرفروش ­ترین فیلم­ ها در همۀ سال­ها رو توی چین می­بینیم، متوجه میشیم که فیلم­ های صدر جدول (تا رتبۀ پنجم) همگی چینی­ هستن. نکتۀ جالب اینه که این پنج فیلم از پنج ژانر مختلف هستن: اکشن، کمدی، ماجراجویی، علمی تخیلی، و معمایی.

 

 

اولین فیلم غیرچینی و آمریکایی، «انتقام­جویان: پایان بازی» (Avengers: Endgame) هست که توی رتبۀ ششم قرار داره و در سال 2019 اکران شد. این فیلم، در ژانر ابرقهرمانیه و انتشارش هم توسط کمپانی والت ­دیزنی بوده. از رتبۀ هفتم تا چهاردهم فیلم­های چینی هستن.

رتبۀ پانزدهم متعلق به فیلم «سرنوشت خشمگین» (The Fate Of The Furious) یا همون «سریع و خشمگین 8» هست که در ژانر اکشن قرار داره. فیلم بعدی غیرچینی و آمریکایی توی این لیست، در رتبۀ 18 هست که «سریع و خشمگین7» هست که اون هم اکشن محسوب میشه.

فیلم بعدی غیرچینی و آمریکایی در رتبۀ نوزدهم قرار داره: «انتقام ­جویان: جنگ ابدیت» (Avengers: Infinity War). این فیلم هم توسط والت­دیزنی منتشر شد و در دستۀ فیلم­های ابرقهرمانی قرار می­گیره. وقتی به بیست فیلم خارجی پرفروش توی چین نگاه می­کنیم، می­بینیم هیچ­ کدومشون کمدی نیستن.

حرف پایانی

کمپانی­های فیلم­سازی بر اساس فروش، اولویت­های تولیدی خودشون رو تعیین می­کنن. با توجه به این که در سال­های اخیر، نقش بازار چین توی گیشه خیلی پررنگ­تر شده، کمپانی­ها به این توجه می­کنن که سلیقۀ مخاطب چینی چیه.

توی مقاله توضیح دادیم که مخاطب چینی از کمدی­های آمریکایی استقبال نکرده (آمار نشون میده که گویا مخاطب­های چینی، کمدی­های چینی رو به کمدی­های آمریکایی ترجیح دادن). به خاطر همین، کمپانی­های آمریکایی آثار کمدی کمتری نسبت به سال­های قبل تولید می­کنن.