مقدمه

فضاسازی در هنر های مختلف تعاریف متفاوتی دارد، اما در صنعت پویا نمایی، فضاسازی بیشتر به ایجاد حس در یک پلان یا سکانس از یک انیمیشن یا فیلم می گویند که با استفاده از عناصر آن فیلم یا انیمیشن است به گونه ای که به تعامل مخاطب کمک کند. شخصیت و فضاسازی دو عنصر اصلی کار تصویری هستند که به ظاهر جدا از هم هستند اما هر دو زیر نظر کارگردان هنری و در یک مرحله تولید بوجود می آید.
در مقاله ی قبل راجع به اینکه چطور احساسات مختلف را با استفاده ار اشکال و عناصر دیگر را به بیننده انتقال دهیم،  صحبت کردیم. در این مقاله درباره ی اینکه چطور احساسات تصویر و کاراکتر را که در ذهن ما است را به مخاطب منتقل کنیم. یکی از راه های انتقال احساسات، فضاسازی است. به تصویر زیر نگاه کنید.

ما در این تصویر می بینیم که توپ هایی که دورتر قرار دارند به نظر کوچکتر هستند، اما اندازه آنها با هم برابر هستند. این همان فضاسازی و یا به اصطلاح پرسپکتیو خطی است. خطوط روی زمین را دنبال کنید فاصله آن ها نسبت به یکدیگر کمتر می شود، اما این دو خط موازی هستند و فاصله بین آن دو همواره برابر است. با فضاسازی مناسب ما به تصویر عمق دادیم به طوری که شما خیال می کنید این دو توپ کوچکتر می شوند.

در گذشته نقاشان و هنرمندان نیز از فضاسازی استفاده میکردند، برای مثال غروب آفتاب در این نقاشی احساس غم را منتقل می کند.

عمق

با خطوط ساده در طراحی ها میشود فضاسازی مناسب را ایجاد کرد. برای مثال با رسم سه خط عمودی با زاویه نسبت به هم میتواینیم یک جاده داشته باشیم که به دور دست می رود. چشمان شما حتما به آخر جاده هدایت می شود چون خطوط آنها را به آخر جاده هدایت می کنند.
حالا با کمی زیرکی و هوشیاری می توانیم با اضافه کردن جزئیات این حس را بیشتر کنیم. یکی از این جزئیات این است که خطوط جاده را در ابتدا کلفت تر باشند و هر چه خط طولانی تر می شود نازک تر هم بشود، یا با اضافه کردن اشیاء مثل ماشین های بزرگ در نزدیک تر و چند ماشین با اندازه کوچک تر در انتهای جاده می توان فضاسازی کرد و احساس عمق را ایجاد نمود. از این تکنیک ها در استوری بورد ها و فریم های یک انیمیشن استفاده می شود. حالا بیایید نگاهی بیاندازیم به دیگر مثال های فضاسازی. به مثال زیر توجه کنید.

شما قطعا در نگاه اول به خانه ای که در هوا معلق هست توجه می کنید و این حس را می کنید که خانه به سمت بالا حرکت می کند در حالی که این فقط یک عکس است، اما چطور این حس به شما منتقل شده است؟ نگاهی به جزئیات بیاندازیم و آن ها را یک به یک بررسی کنیم. ماشین هایی که کنار خیابان پارک شدند را ببینید، آن ها را دنبال کنید، چشمان شما را هدایت به سمت خانه ی معلق در هوا، میکنند. خانه ها و بلوک های اطراف هم رفتاری مشابه دارند. این جزئیات هستند که به زیبایی حس فضاسازی را ایجاد میکنند و چشمان شما را هدایت به سمتی می کنند که کارگردان میخواهد.

احساس

در این چند مثال بیشتر با عمق آشنا شدیم، اما فضاسازی فقط مربوط به عمق نیست در بعضی اوقات فضای دور بر کاراکتر می خواهد احساسی را به ما منتقل کند. فضای دور بر mr.incredible را ببینید.

در این تصویر می بینیم که Bob مشغول کار خود است مثل بقیه افراد، هر کس در فضای مشخص شده ای برای خود در حال کار است. اما خب عنصر فضاسازی این تصویر کجاست؟ بیایید دوباره تصویر نگاه کنیم، به اندازه بقیه کارمند ها نگاه کنید، آن ها با هم برار هستند اما Bob با بقیه فرق دارد، او از بقیه بزرگتر است. راجب اندازه کاراکتر ها و اشکال در مقاله قبل صحبت کردیم. برگردیم سر بحث خودمان، فضای کار بقیه کارمندان استاندارد است و مشکل خاصی در اتاق های آن ها نمیبینیم، اما به اتاق Bob که نگاه میکنیم متوجه یک ستون بزرگ می شویم و اینکه اتاق او با وجود این ستون از بقیه کارمندان کوچکتر است با اینکه هیکل او از بقیه بزرگتر است!  این نشان می دهد که او در فضا محصور شده و آزاد نیست و در جایی که باید حضور ندارد.

او نسبت به ماشینش بزرگ است به گونه ای که حتی به زور در ماشین خود جا شده. با این اِلمان ها کارگردان به زیبایی از مفهوم فضاسازی استفاده کرده است.

حالا بیایید گونه ی دیگری از فضاسازی را مورد بررسی قرار دهیم. دوباره ماشین ها !

اولین چیزی که توجه شما جلب میکند mcqueen است. بقیه ماشین ها همانطور که در مقاله قبل گفتیم شکلی مربعی دارند و احساس آهسته بودن را به ما میدهند اما mcqueen بخاطر اشکال داینامیک بودن احساس سرعت بیشتر را به ما می دهند. خطوط جاده چشمان ما را هدایت میکنند به سمت mcqueen. این خطوط احساس قوس و پیچ در جاده را به مخاطب القا می کنند. میبینید که با چند خط میشود فضاسازی ایجاد کرد.

خطای دید

گول زدن چشم بسیار لذت بخش است و خیلی ساده می شود با فضاسازی مناسب در انیمیشن این کار را انجام داد. بگذارید نمونه ای از این نوع فضاسازی را نشان دهم.

خطای دید از جذاب ترین نمونه های این نوع فضاسازی است. شما حس می کنید این خطوط با هم موازی نیستند و با هم برخورد میکنند. خیلی راحت می شود چشمان شما را با این حقه ها گول زد. حالا بیایید در یک سکانس تمام نشانه های فضا را حذف کنید، نه گوشه ای نه سایه ای نه خطی، فقط نور سفید. اگر در این فضا دیواری باشد شما نمی دانید با شما چقدر فاصله دارد، آیا فرسنگ ها دور تر است یا در جلوی چشمان شماست؟ شما گیج می شوید. نمونه ی واضح این نوع فضاسازی را در انیمیشن inside out میتوانیم به وضوح ببینیم.

جمع بندی

در اینجا با ابزار فضاسازی آشنا شدیم. دیدیدم که با چند خط به راحتی میشود احساسات مختلف را منتقل کرد. همین طور با دانستن این عنصر در طراحی می شود چشمان مخاطب را به سمت دلخواه هدایت کرد. کارگردان ها، نویسنده ها و کسانی که استوری برد را تهیه میکنند و از این تکنیک ها استفاده می کنند.