تأسیس استودیو جیبلی

توی قسمت قبلی در مورد آشنایی با استودیو جیبلی صحبت کردیم و راجع به فیلم های پرفروش اش هم گفتیم.

اما این استودیو کی تأسیس شد؟ 15 ژوئن 1985. دو تا کارگردان که یکیشون رو ما تا الان با چند تا از کارهای مهمش آشنا شدیم (هایائو میازاکی) و یکی دیگه که هنوز باهاش آشنا نشدیم (ایسائو تاکاهاتا) جزو بنیان گذارهای این استودیو بودن.

ایسائو تاکاهاتا علاوه بر کارگردانی، تجربۀ فیلم نامه‌نویسی و تهیه‌کنندگی هم داره. تاکاهاتا زمان تأسیس استودیو جیبلی 50 سالش بود و توی سال 2018 فوت شد. ما احتمالاً بعضی از کارهای مهمش رو دیدیم: «هایدی، دختر آلپ»، «مارکو» و «آن با موهای قرمز» جزو ساخته‌های این کارگردان هستن. چون هیچکدوم از این آثار جزو محصولات استودیو جیبلی نیستن، به خاطر همین توی این مقاله بهشون نمی‌پردازیم و باید توی مقالۀ جداگانه در موردشون حرف بزنیم.

یکی از بنیان گذارهای دیگۀ استودیو جیبلی توشیو سوزوکی بود که تهیه‌کننده ست و اون قدر توی شکل‌گیری استودیو جیبلی نقش داشته که هایائو میازاکی باور داره اگه توشیو سوزوکی وجود نداشت، استودیو جیبلی هم وجود نداشت.

برای معرفی سوزوکی همین‌قدر بگیم که تهیه‌کنندۀ هر سه تا فیلم پرفروش استودیو جیبلی که تا الان باهاشون آشنا شدیم (پونیو روی صخره دریا، قلعۀ متحرک هاول، شهر اشباح) همین توشیو سوزوکی خودمون بوده. سوزوکی موقع تأسیس استودیو جیبلی 37 سالش بوده.

حالا چی شد که این سه نفر دور هم جمع شدن و استودیو جیبلی رو تأسیس کردن؟ یه انیمه‌ای توی سال 1984 منتشر شد به اسم «نائوشیکا از درۀ باد» (Nausicaa of the Valley of the Wind) در سبک فانتزی، علمی-تخیل و ماجراجویی.

کارگردان و نویسندۀ این انیمه هایائو میازاکی بود. تهیه‌کننده‌ش هم ایسائو تاکاهاتا بود. یعنی این انیمه محصول همکاری دو تا غول انیمه‌سازی با یه استودیوی ژاپنی به اسم «تاپ کرافت» بود. چون این انیمه هم جزو محصولات استودیو جیبلی نیست و این مقاله اختصاص به جیبلی داره، بیشتر از این به این انیمه نمی‌پردازیم.

بعد از موفقیتی که این انیمه کسب کرد (حتی بعداً بر اساس این انیمه بازی ویدئویی هم ساخته شد)، این سه نفر (میازاکی، تاکاهاتا، سوزوکی) دور هم جمع شدن و تصمیم گرفتن که یه استودیوی مخصوص به خودشون رو بسازن و جیبلی متولد شد.

جیبلی و جایزه‌هایش

پنج تا از فیلم‌های استودیو جیبلی جزو 10 فیلم انیمه‌ای پرفروش ساخته شده در ژاپن هستن. شهر اشباح هم که پرفروش‌ترین فیلم این استودیوئه، دومین فیلم انیمه‌ای پرفروش توی ژاپن محسوب میشه. انیمه‌های جیبلی علاوه بر فروش خوب، جایزه‌های زیادی هم بردن.

یه مجلۀ انیمه و سرگرمی ژاپنی به اسم «انیمج» (Animage) هست که از سال 1978 منتشر میشه. مانگای معروف بین‌المللی «نائوشیکا از دره باد» که اثر میازاکی بود، از سال 1982 تا 1994 توی این مجله منتشر شد. این مجله با توجه به آرای خواننده‌هاش، جایزۀ بزرگ انیمه رو به بهترین انیمه میده.

خیلی از انیمه‌های استودیو جیبلی تونستن جایزۀ بزرگ انیمۀ این مجلۀ مهم ژاپنی رو از آن خودشون کنن. اولین انیمه‌ای از این استودیو که تونست این جایزه رو از آن خودش کنه، «لاپوتا قلعه‌ای در آسمان» بود که توی سال 1986 برندۀ این جایزه شد.

«لاپوتا قلعه‌ای در آسمان» (Castle in the Sky) در سبک ماجراجویی و توی همون سال 1986 و بر اساس داستان فانتزی از خود هایائو میازاکی و تحت تأثیر خیلی از افسانه‌ها و آموزه‌های شرقی ساخته شده و مثل بقیۀ ساخته‌های این کارگردان سرشار از زیبایی‌های بصریه.

از اونجایی که مخاطب اصلی این فیلم کودکان هستن، کارگردان با آوردن شخصیت‌های فرعی و کمدی و تعدد رویدادها به حس ماجراجویانۀ فیلم اضافه کرده. این انیمه اولین فیلمیه که توسط استودیو جیبلی تولید و توزیع شد؛ و همین اولین فیلم جایزۀ بزرگ انیمه رو از آن خودش کرد.

این انیمه روایتگر تلاش دو تا نوجوون به نام‌های «شیتا» و «پازو» برای رسیدن به قلعه‌ای به نام «لاپوتا» هست. قلعه‌ای که باقی‌مانده از سرزمینی معلق توی آسمون هست که سال‌ها انسان‌ها بر روی اون در آرامش زندگی می‌کردن، ولی بر اثر پدیده‌ای ناشناخه مجبور به بازگشت به روی زمین میشن. تریلر کوتاه این انیمه رو می‌تونین در ادامه ببینید.

توی ژاپن جایزه‌ای به اسم «جایزۀ فیلم آکادمی ژاپن برای انیمیشن سال» وجود داره که به طور سالانه و طی مراسمی به یه انیمیشن اعطا میشه. علی‌رغم اینکه جایزۀ فیلم آکادمی ژاپن از سال 1978 وجود داشته، ولی جایزۀ انیمیشن سال از 2007 تا الان به جوایز این آکادمی اضافه شده.

4 تا از آثار استودیو جیبلی تونستن جایزۀ این آکادمی رو ببرن. اولین انیمۀ جیبلی که جایزۀ این آکادمی رو از آن خودش کرد، «پونیو روی صخره کنار دریا» بود؛ همونی که داستانش در مورد یه ماهی کوچولوی عجیب بود که دلش می‌خواست تبدیل به یه دختر آدم بشه.

دومین انیمه‌ای که از این استودیو تونست جایزۀ این آکادمی رو از آن خودش بکنه، «آریتی» یا «آریتی قرض‌گیر» و توی آمریکای شمالی تحت عنوان «دنیای مخفی آریتی» (The Secret World of Arrietty) بود که محصول سال 2010 بود، ولی توی سال 2011 جایزۀ آکادمی ژاپن رو برد.

ژانر این اثر فانتزیه و کارگردانش دیگه قابل حدسه! میازاکی؟ نه. گول نخورین! کارگردان این اثر دیگه میازاکی نیست.. هیروماسا یونه‌بایاشی کارگردان این کار بود. ولی اگه دلتون برای میازاکی تنگ شده، نگران نباشین، چون نویسندۀ این انیمه هایائو میازاکی خودمونه.

این فیلم بر اساس رمان «قرض‌کنندگان» به قلم ماری نورتن ساخته شده. این فیلم از صداگذاری میرائی شیدا به جای شخصیت اصلی، ریونوسوکه کامیکی به جای «شو» و تانسویا فوجیوارا به جای «اسیپلر» بهره برده. استودیو جیبلی این فیلم رو اواخر سال 2009 معرفی کرد.

هیروماسا یونه‌باباشی اولین تجربۀ کارگردانی خودش رو با این فیلم به عنوان جوون‌ترین کارگردان یکی از فیلم‌های جیبلی رقم زد. البته این کارگردان جوون کار رو به تنهایی پیش نبرد، بلکه میازاکی به عنوان یه طرح‌ریز توسعه‌محور روی تولید محصول نظارت داشت.

انتخاب صداپیشه‌ها توی آوریل 2010 انجام شد و سسیل کوربل موسیقی متن فیلم رو به علاوۀ آهنگ اصلی اون نوشت. «آریتی» در 17 ژوئیه 2010 توی ژاپن به نمایش دراومد و نقدهای خیلی مثبتی دریافت کرد که همۀ اون‌ها از انیمیشن و موسیقی تمجید کرده بودن.

همچنین این انیمه به پرفروش‌ترین فیلم ژاپنی توی جدول فروش فیلم‌های ژاپن در سال 2010 تبدیل شد و درآمد اون به 145 میلیون دلار در سراسر دنیا رسید. بالاتر هم اشاره کردیم که 34امین جایزۀ آکادمی ژاپن به این انیمه رسید. تریلر این انیمه رو می‌تونین در پایین ببینید.

پنج تا از فیلم‌های استودیو جیبلی تا حالا نامزد اسکار شدن، ولی فقط «شهر اشباح» تونست که جایزۀ اسکار ببره. شهر اشباح جایزۀ خرس طلایی سال 2002 رو هم از آن خودش کرد. خرس طلایی، جایزۀ بهترین فیلم توی جشنوارۀ بین‌المللی فیلم برلینه.

توی قسمت بعدی راجع به کلیدی ترین شخصیت جیبلی صحبت خواهیم کرد.