بعضی از کارگردان‌های جیبلی و آثارشون

توی قسمت های قبلی از جمله کلیدی ترین شخصیت جیبلی با استودیو جیبلی آشنا شدیم و راجع به فیلم های پرفروش اش صحبت کردیم. از جیبلی و جایزه هاش و اینکه چگونه تاسیس شد به طور مفصل پرداختیم. اینکه کلیدی ترین شخصیت جیبلی کیه و چطوری تونست جیبلی رو به اوج برسونه. توی این قسمت می خوایم راجع به کارگردانان سرشناس جیبلی و آثارشون صحبت کنیم. پس با ما تا اخر همراه باشید. کارگردان اصلی این استودیو میازاکی بوده و هست. از دیگر کارگردان‌های جیبلی که کارگردان دوم این استودیو هستش رو میشه تاکاهاتا دونست با کار معروفش به اسم «مدفن کرم‌های شب‌تاب».

«مدفن کرم‌های شب‌تاب» (Grave of the Fireflies) یه فیلم تراژدی انیمه بود که تاکاهاتا علاوه بر کارگردانی، نویسندگی این اثر رو هم بر عهده داشت. این اثر یه فیلم اقتباسی از رمان شبه‌خودزندگی‌نامۀ «مدفن کرم‌های شب‌تاب» نوشتۀ آکیوکی نوساکا هست.

نوساکا این داستان رو با هدف عذرخواهی شخصی از خواهرش که توی جنگ جهانی دوم بر اثر سوء تغذیه مرد، نوشته. این انیمه اغلب به عنوان یه فیلم ضدجنگ شناخته میشه اما این برداشت مورد نقد برخی از منتقدها و کارگردان‌ها قرار گرفته.

«مدفن کرم‌های شب‌تاب» نقدهای مثبتی از ناقدان فیلم کسب کرد. راجر ایبرت از شیکاگو سان-تایمز از این فیلم به عنوان یکی از بهترین و قوی‌ترین فیلم‌های ضدجنگ در طول تاریخ یاد می‌کنه و در سال 2000 میلادی اون رو توی فهرست بهترین فیلم‌هاش جای داد.

ماجرای فیلم که عمدتاً توی ژاپن و در زمان جنگ جهانی دوم رخ میده، روایت پسر جوونی به نام «سیتا» هست که پس از مرگ مادرش می‌خواد از خواهر کوچیکترش «ستسوکو» مراقبت کنه. داستان از یه حملۀ هوایی به ژاپن آغاز میشه که سیتا به همراه ستسوکو به پناهگاه میرن و منتظر آروم شدن اوضاع می‌مونن. تریلر این اثر تراژدی رو می‌تونین ببینید.

یوشیفومی کوندو یکی از کارگردان‌های دیگه‌ایه که با جیبلی همکاری کرده. کوندو توی سال 1998 فوت کرد و همون سال‌های آخر عمرش برای جیبلی کار کرد. اون توی گوسن، استان نیگاتای ژاپن به دنیا اومد. توی انیمه‌های «آن شرلی با موهای قرمز»، «شرلوک هاوند» و «سرویس تحویل کی‌کی» کوندو جزو عوامل سازنده بوده.

چون انیمۀ «سرویس تحویل کی‌کی« (Kiki’s Delivery Service) جزو ساخته‌های جیبلی هست، باید در موردش یه خرده توضیح بدیم. این انیمه در سبک فانتزی و محصول سال 1989 هست. تهیه‌کننده، نویسنده و کارگردان این اثر هایائو میازاکیه. این فیلم بر اساس رمانی به همین نام توسط ائیکو کادونو، یه نویسندۀ ادبیات کودکان نوشته شده.

سرویس تحویل کی‌کی توی 29 ژوئیه سال 1989 منتشر شد و موفق به کسب جایزۀ بزرگ مجلۀ «انیمج» شد. داستان فیلم دربارۀ دختر جادوگر جوونی به نام کی‌کی هست که به دلایلی مجبور میشه مستقل زندگی کنه. در این راه اون خودش رو توی زندگی سخت اجتماعی می‌بینه.

برای زندگی توی این شرایط اون از قدرت خودش استفاده می‌کنه و شروع به کار می‌کنه، کاری که ماجراهای زیادی رو برای اون پیش میاره. کار اون پیک هواییه. به گفتۀ میازاکی این فیلم شکاف بین استقلال و وابستگی دختران ژاپنی رو نشون میده. توزیع انیمه با کمپانی توی بوده. تریلر این انیمه رو می‌تونین در ادامه ببینید.

یکی از کارگردان‌های دیگۀ استودیو جیبلی هیرویوکی موریتا هست. موریتا فیلم «بازگشت گربه» رو کارگردانی کرده. موریتا از زمان دبیرستان وارد عرصۀ انیمیشن‌سازی شد و همون موقع یه انیمۀ مستقل ساخت که جایزۀ یه مجله‌ای رو برد.

«بازگشت گربه» (The Cat Returns) فیلمی در ژانر فانتزیه که توی سال 2002 منتشر شد. تهیه‌کنندگی این فیلم بر عهدۀ توشیو سوزوکی بود. این فیلم که اسپین آف انیمۀ «زمزمۀ قلب» محسوب میشه، در سال 2005 و به وسیلۀ والت دیزنی توی آمریکا منتشر شد.

این فیلم در سال 2002 جایزۀ جشنوارۀ هنرهای رسانه‌ای ژاپن رو از آن خودش کرد. داستان این انیمه در مورد یه دختر دبیرستانی به اسم «هارو یوشیوکا» ست که ساکت و خجالتیه ولی یه توانایی خارق‌العاده داره و اون اینه که می‌تونه با گربه‌ها حرف بزنه.

یه روزی هارو یه گربه رو از خطر له شدن زیر کامیون توی جاده نجات میده. اون گربه پادشاه حکومت گربه‌ها بود. گربه‌ها برای تشکر از هارو بهش هدایایی رو تقدیم می‌کنن. ولی یه هدیۀ عجیب هم بهش پیشنهاد میدن: اینکه همسر پادشاه گربه‌ها بشه. تریلر این اثر رو می‌تونین اینجا ببینید.

همون‌طور که گفتیم، «بازگشت گربه» اسپین آف «زمزمۀ قلب» (Whisper of the Heart) به حساب میاد. «زمزمۀ قلب» یه انیمۀ عاشقانه ساختۀ سال 1995 به کارگردانی یوشیفومی کوندو و نویسندگی هایائو میازاکیه که اقتباسی از مانگایی با همین نام به نویسندگی آئوی هیراگی توی سال 1989 هست.

این انیمه رو استودیو جیبلی برای توکوما شوتن، نیپون تلویزیون و هاکوهودو ساخته بود و توهو اون رو توزیع کرد. ستاره‌های فیلم بوکو هونا، ایسی تاکاهاشی و تاکاشی تاچیبانا هستن. این اولین فیلم سینمایی استودیو جیبلی بود که توسط کسی به جز میازاکی یا ایسائو تاکاهاتا کارگردانی شده بود.

زمزمۀ قلب تنها تجربۀ کارگردانی کوندو پیش از مرگش در سال 1998 بود. استودیو جیبلی امیدوار بود که کوندو جانشین میازاکی و تاکاهاتا بشه، ولی نشد. داستان این انیمه دربارۀ دختری به نام شیزوکو هست. اون عاشق مطالعه کردنه اما روزی متوجه شباهت عجیبی میشه.

تمام کتاب‌هایی که برای مطالعه از کتابخونه گرفته، قبلاً توسط شخصی به نام سی‌جی آماساوا خونده شده. در نتیجه شیزوکو تصمیم می‌گیره به دنبال این اسم بره و بعد از اتفاقای که میفته اون با پدربزرگ آماساوا آشنا میشه. تریلر این اثر رو می‌تونین ببینید.

یکی از کارگردان‌های دیگۀ استودیو جیبلی، گورو میازاکی هست که متولد سال 1967 در توکیو ژاپن هست. همون‌طوری که احتمالاً از فامیلی این فرد حدس زدین، یه نسبت فامیلی با هایائو میازاکی داره. اون پسر هایائو میازاکیه؛ در واقع آقازاده محسوب میشه!

یکی از کارهایی که گورو میازاکی کارگردانی کرده، «حکایت دریای زمین» (Tales from Earthsea) هست. این انیمۀ فانتزی محصول سال 2006 و استودیو جیبلی هست. حکایت دریای زمین، شونزدهمین انیمیشن استودیو جیبلی محسوب میشه.

این فیلم ترکیبی از وقایع و حوادث اولین، سومین و چهارمین کتاب از سری کتاب‌های دریای زمین رو دنبال می‌کنه. یه مانگا هم بر اساس فیلم توی ژاپن به چاپ رسیده. داستان فیلم در مورد شخصیتی به اسم «آرن» هست که بعد از کشتن پدر خودش و دزدیدن شمشیر اون، آوارۀ بیابون‌ها میشه و مورد حملۀ گرگ‌ها قرار می‌گیره.

کیمیاگری به اسم «شاهین» اون رو نجات میده و همراه خودش به سفر می‌بره. اون‌ها پس از مشاهدۀ شهر هرت که در اون برده‌فروشی مرسومه در منزل زنی پناه می‌گیرن. از سویی کیمیاگر خبیثی به نام «تارتن» که سابقۀ دشمنی با شاهین رو داره، درصدده که راز زندگی ابدی رو پیدا کنه و انتقام خودش رو از شاهین بگیره. تریلر این اثر رو می‌تونین اینجا ببینید.

حرف پایانی

شکی نیست که شهرت و فروش انیمیشن‌های کمپانی‌های آمریکایی از شهرت و فروش انیمه‌های ژاپنی در سراسر دنیا بیشتره. سعی کردیم توی معرفی استودیو جیبلی، صرفاً از مقایسۀ چهار تا عدد و رقم عبور کنیم و کمی هم به قصه و محتوای آثار این استودیو بپردازیم.

نظر شخصی من اینه که به لحاظ محتوا، آثار ژاپنی عمق بیشتری نسبت به آثار آمریکایی (مخصوصاً معروف‌ترین‌هاشون) دارن. مثلاً دیدیم که بعضی از انیمه‌های ژاپنی موضوع ضدجنگ داشتن و این موضوع توی انیمه‌های ژاپنی و همچنین ادبیات ژاپنی پررنگه.

یا نمونۀ جالب دیگه که بین انیمه‌های ژاپنی پیدا میشه و ما هم بهش اشاره کردیم، اینه که بعضی از انیمه‌ها تراژدی هستن. در حالی که معمولاً کارهای معروف و پرفروش آمریکایی کمدی‌ان. به نظرم توجه به تراژدی توی حوزۀ انیمیشن خیلی باارزشه؛ کاری که ژاپنی‌ها در نظر می‌گیرنش.

اگه دنبال یه دوره آموزشی برای داستان نویسی هستین، میتونین دوره آموزش داستان نویسی با چاک ویلیامز رو تهیه کنین.