سرگذشت والت دیزنی

امروزه کمتر کسی هست که انیمیشن رو دنبال کنه، ولی اسم «والت دیزنی» رو نشنیده باشه؛ از سرگذشت والت دیزنی می فهمیم که این کمپانی ‌هدفش رو سرگرمی، آگاهی و الهام ‌بخشی به مردم سراسر جهان از طریق قدرت ایده در داستان ‌گویی، ذهن ‌های خلاق و تکنولوژی ‌های جدید اعلام کرده.

توی این مقاله می ‌خوایم یه مروری داشته باشیم بر سرگذشت والت دیزنی.

سرگذشت والت دیزنی:

تأسیس استودیوی والت دیزنی

می ‌دونیم که اسم این کمپانی، از اسم مؤسس اصلی اون برداشته شده. جناب والت دیزنی اهل شیکاگو بود. اون توی تابستون 1923 میلادی (که اون زمان 22 سالش بوده) با هزار امید و آرزو از شیکاگو به کالیفرنیا میاد.

اون قبلاً یه کارتونی توی شهر کانزاس سیتی (Kansas City یکی از شهرهای ایالت میزوری در ایالات متحده) به نام «سرزمین عجایب آلیس» (Alice’s Wonderland) تولید کرده بود که در مورد یه دختر کوچیک توی جهان کارتونیه. «سرزمین عجایب» همون جهان کارتونیه.

توی این فیلم که ترکیبی از سکانس ‌های واقعی و انیمیشن هست، خود والت ‌ دیزنی هم بازی کرده. دختر پنج سالۀ بانمکی که توی فیلم نقش آلیس رو بازی کرده، ویرجینیا دیویس (Virginia Davis) هست. نکتۀ جالب اینه که این دخترک پنج ساله، 12 سال پیش توی 90 سالگی فوت شد!

این فیلم 12 دقیقه ‌ای رو می ‌تونیند در انتها مشاهده نمایید.

 

تصمیم دیزنی این بود که مجموعه ‌ای از این فیلم ‌ها رو تحت نام «کمدی ‌های آلیس» (Alice Comedies) به یه توزیع ‌کننده بفروشه تا از این طریق خودش رو معرفی کنه. به طور عجیبی دیزنی خیلی سریع توی کالیفرنیا موفق شد.

یه توزیع ‌کننده توی نیویورک به اسم خانم مارگارت وینکلر (Margaret Winkler) که در تاریخ انیمیشن صامت، یه شخصیت کلیدی محسوب میشه قراردادی رو توی تاریخ 16 اکتبر سال 1923 امضا کرد که به موجب اون قرارداد کمدی ‌های آلیس رو توزیع کنه.

این روز، آغاز کمپانی دیزنی بود: 16 اکتبر 1923. از اون ‌جایی که والت دیزنی به همراه برادرش روی دیزنی (Roy Disney) این کمپانی رو تأسیس کردن، اولش اسم این کمپانی «استودیوی کارتون برادران دیزنی» بود. ولی بعدش به پیشنهاد خود روی، اسم این کمپانی به «استودیوی والت دیزنی» تغییر کرد.

این قطعاً یه فداکاری بزرگ از طرف روی دیزنی محسوب میشه که اسم برادرش رو به عنوان نام کمپانی پیشنهاد داد. والت دیزنی به ساختن کمدی ‌های آلیس ادامه داد؛ برای مدت چهار سال. ولی توی سال 1927 به این نتیجه رسید که مجموعه ‌های تماماً کارتونی بسازه.

اگه دنبال یه دوره آموزشی برای داستان نویسی هستین، میتونین دوره آموزش داستان نویسی با چاک ویلیامز رو تهیه کنین.

از اسوالدِ خرگوش تا میکیِ موش

بالاتر گفتیم که کمدی ‌های آلیس ترکیبی از سکانس ‌های واقعی و انیمیشن بود. ولی حالا دیزنی تصمیم گرفت که اون تیکۀ واقعی رو کنار بذاره و مجموعه ‌های کاملاً انیمیشنی تولید کنه. برای این کار، اون شخصیتی رو خلق کرد به اسم «اسوالد، خرگوش خوش ‌شانس» (Oswald the Lucky Rabbit).

این خرگوش کارتونی توی سال 1927 توسط دیزنی و آب آیورکس (Ub Iwerks) خلق شد. آیورکس کیه؟ یه کارگردان، انیماتور، طراح کاراکتر، مسئول جلوه ‌های ویژه و کارتونیست آمریکایی که از قضا همسن والت دیزنی هم بود.

در طول یک سال، جناب دیزنی 26 قسمت از کارتون ‌های اسوالد رو ساخت. ولی وقتی برای سال دوم می ‌خواست که پول بیشتری از توزیع ‌کنندۀ خودش بگیره، متوجه شد که توزیع ‌کننده تمام انیماتورهاشو به استخدام خودش درآورده و می ‌خواد که بدون والت دیزنی کارتون ‌های اسوالد رو بسازه تا هزینۀ کمتری براش داشته باشه.

در سرگذشت والت دیزنی نگاه کنیم می بینیم که والت دیزنی دوباره به متن قرارداد خودش رجوع کرد تا ببینه می ‌تونه بابت این قضیه شکایت بکنه یا نه. ولی توی متن قرارداد مشکلی وجود داشت: حقوق مخصوص به اسوالد، از آن توزیع ‌کننده بود، نه دیزنی. پس دیزنی هیچ کاری از دستش برنمی ‌اومد.

این یه درس دردناک برای تولیدکنندۀ کارتون جوون بود. از اونجا تصمیم گرفت که از این به بعد اون باید مالک حقوق هر چیزی رو که خلق می ‌کنه، باشه. استودیوی اصلی دیزنی اون موقع توی خیابون کینگزول (Kingswell) در هالیوود بود، ولی دیزنی به سرعت پولی جمع ‌آوری کرد و تونست یه جای بهتری رو برای استودیوی خودش اجاره کنه.

اون استودیو تا سال ‌ها برای دیزنی مناسب بود، ولی چون کمپانی بزرگ ‌تر شده بود، مجبور بود که جاشو عوض کنه. اون تو سال 1926 یه محلی رو توی هالیوود انتخاب کرد و دوباره همراه با اعضای کمپانی والت دیزنی به هالیوود مهاجرت کرد.

برای کسایی که اطلاع ندارن، شاید بد نباشه یه توضیحی داده بشه. ما عموماً هالیوود رو به نام سینمای آمریکا می ‌شناسیم. ولی هالیوود در واقع اسم یه ناحیه توی لس ‌آنجلس از کالیفرنیای آمریکاست. به خاطر اینکه این ناحیه مرکز تاریخی استودیوهای فیلم ‌سازی بوده، کلمۀ «هالیوود» کنایه ‌ای برای صنعت سینمای آمریکا شده.

استودیوی جدید دیزنی توی خیابون هیپریون یا هایپریون (Hyperion) بود. هیپریون اسم یکی از خدایان اساطیری یونان باستانه که جزو تایتان ‌ها محسوب می ‌شد. پدر و مادر هیپریون، اورانوس و گایا بودن که قدیمی ‌ترین خدایان یونانی بود. گایا اولین خالق در جهان هستی محسوب می ‌شد.

والت دیزنی هم توی استودیوی هیپریون، خالق یه شخصیت معروف شد. اون که حالا دیگه اسوالد رو از دست داده بود، با کمک آب آیورکس شخصیت جدیدی به اسم «میکی موس» (Mickey Mouse) رو خلق کرد.

میکی موس شاید معروف ‌ترین موش جهان باشه! این موش توسط والت دیزنی زنده شد. آیورکس دو قسمت از کارتون میکی موس رو ساخت، ولی دیزنی نمی ‌تونست اون ‌ها رو بفروشه، چون این دو قسمت صامت بودن و صدا سینما رو دگرگون کرده بود. کسی چندان مایل نبود فیلم صامت تماشا کنه.

پس اون ‌ها قسمت سوم میکی موس رو ساختن، اما این بار با صدا. این قسمت برای اولین توی تاریخ 18 نوامبر سال 1928 اکران شد. حالا میکی موس به عنوان یه ستارۀ کارتونی زاده شد. این شخصیت جدید به سرعت معروف شد و مجموعه ‌های میکی موس کلی دنبال ‌کننده پیدا کرد.

اسکار و فروش شخصیت ‌ها

والت دیزنی خیلی سریع به سراغ ساخت مجموعۀ دوم رفت: «سمفونی ‌ احمقانه» (Silly Symphonies). این مجموعۀ انیمیشنی 75 قسمت بود و کمپانی والت دیزنی به مدت 10 سال (از 1929 تا 1939) اون ‌ها رو تولید کرد.

یکی از قسمت ‌های مهم مجموعۀ «سمفونی احمقانه» اسمش «گل ‌ها و درخت ‌ها» (Flowers and Trees) ست. این حرکت گام به گام در انیمیشن کوتاه که به تهیه ‌کنندگی والت دیزنی و کارگردانی برت جیلت ساخته شد، تونست توی سال 1932 جایزۀ اسکار بهترین انیمیشن کوتاه رو از آن خودش کنه.

می ‌تونین این انیمیشن متحرک 6 دقیقه ‌ای رو در ادامه ببینید. داستان این انیمیشن که اولین قسمت رنگی «سمفونی احمقانه» ست، در مورد یک کندۀ درخت شروره که به عشق دو درخت جوون به همدیگه حسودی می ‌کنه و جنگل رو به آتیش می ‌کشه.

نکتۀ جالب جایزۀ اسکار این انیمیشن اینه که سال 1932 اولین سالی بود که جایزۀ اسکار بهترین انیمیشن کوتاه هم به جوایز اسکار اضافه شد. در واقع اولین جایزۀ اسکار توی این زمینه رو انیمیشن «گل ‌ها و درخت ‌ها» تونست کسب کنه.

اما این تازه آغاز پیوند اسکار و دیزنی بود! در بقیۀ سال ‌های دهۀ 1930 هر سال یکی از کارتون ‌های دیزنی جایزۀ اسکار کسب کرد. همین ‌طور که کارتون ‌ها داشتن جایگاه خودشون رو توی سینماها و سرگرمی ‌های مردم باز می ‌کردن، کارمندان دیزنی چیز جدیدی رو توی عرصۀ انیمیشن پیدا کردن.

اون چیز جدید این بود که اون ‌ها به این نتیجه رسیدن که می ‌تونن شخصیت ‌های کارتون ‌هاشون رو بفروشن. همین فروش می ‌تونست یه منبع درآمد اضافی برای کمپانی ایجاد کنه. احتمالاً چنین راه ‌حلی توی درآمدزایی، نتیجۀ اون شکست چند سال پیش والت دیزنی در مورد قضیۀ حق انحصاری اسوالد باشه. اون شکست توی دهۀ 1920، باعث درآمدزایی بیشتر توی دهۀ 1930 شد.

اما فروش شخصیت ‌های کارتونی یعنی چی؟ اصلاً به کی باید فروخت؟ یکی از مشتری ‌های پروپاقرص این شخصیت ‌ها، تولیدکننده ‌های محصولات مرتبط با بچه ‌ها هستن. مثلاً تولیدکننده ‌های کیف و کفش و لباس ‌های کودک و نوجوون این شخصیت ‌ها رو می ‌خرن و ازشون توی طراحی ظاهر محصولاتشون استفاده می ‌کنن.

یه نفری توی نیویورک پیدا شد که به والت دیزنی پیشنهاد 300 دلاری داد تا مجوز میکی ‌موس رو بگیره و عکس اون رو روی صفحاتی که خودش تولید می ‌کرد، بذاره. والت دیزنی اون زمان به چنین پولی نیاز داشت. پس جوابش طبیعتاً مثبت بود و این صفحات تولید شد.

عکس این صفحات رو می ‌تونین ببینید. اگه به عکس سمت چپی دقت کنین، می ‌بینید که پایین عکس اسم والت دیزنی نوشته شده و کنارش عدد 1930 هست که نشون میده این محصول توی سال 1930 تولید شد. ولی قرارداد تولید این محصول توی سال 1929 امضا شد.

این شروع خرید و فروش دیزنی بود. خیلی زود محصولات زیادی با تصویر میکی ‌موس تولید شد: عروسک، ظرف، مسواک، رادیو، و حتی مجسمه. تقریباً هر چیزی رو که فکر کنیم که یه ارتباطی می ‌تونست به کودکان داشته باشه، روش تصویر میکی ‌موس ثبت شد.

سال 1930 سال بزرگی برای میکی ‌موس بود. از اونجا کتاب ‌ها و روزنامه ‌ها مهمون تصاویر و مطالب مرتبط با میکی ‌موس شدن. میکی ‌موس رو میشه جزو مهمی از فرهنگ آمریکای معاصر دونست. به خاطر همین می ‌بینیم که وقتی بعضی از هنرمندان می ‌خوان فرهنگ آمریکایی رو نقد کنن، سراغ شوخی با میکی ‌موس میرن. چنین اقدامی بی ‌جهت نیست.

حرف پایانی

توی مقاله سرگذشت والت دیزنی با هم مرور کردیم که چجوری استودیوی والت دیزنی شکل گرفت و روی پای خودش ایستاد. والت دیزنی کار خودش رو با یه شکست در مورد حق انحصاری یکی از شخصیت ‌های کارتونی شروع کرد. بعد از اون فروش شخصیت ‌های خودش، مخصوصاً میکی ‌موس، رو دنبال کرد.

سپس اولین اسکار به خاطر یه انیمیشن کوتاه نصیب والت دیزنی شد و بعد از اون قطار جوایز اسکار به سمت استودیوی والت دیزنی اومد. بعدش والت دیزنی یه تصمیم انقلابی گرفت: ساخت انیمیشن بلند. اولین انیمیشن بلند دیزنی با موفقیت چشمگیر روبه ‌رو شد و آثار بلند بعدی هم ساخته شدن.