با سلام و درود خدمت همراهان نوشیکا، در این مقاله سعی داریم، انواع روش‌های تدوین و نحوه‌ی به کارگیری آن در فیلم و انیمیشن را خدمت شما عزیزان عرض کنیم، زیرا یک تدوینگر باید بتواند انواع تدوین و نحوه‌ی ساخت و به کارگیری آن‌ها را در موقعیت‌های متفاوت تشخیص دهد. البته نباید از این نکته غافل شد که سینما و انیمیشن تفاوت های مهم با یکدیرگر دارند که آگاهی از آن ها و داشتن شناخت نسبت به این تفاوت های سینما و انیمیشن می تواند تاثیر زیادی بر نگاه تدوین گر و نوع تدوین انتخابی داشته باشد. امید است مفید واقع گردد.

انواع تدوین

• تدوین مفهومی
• تدوین موقعیت پرده
• تدوین حرکت
• تدوین صوری
• تدوین ترکیبی

تدوین مفهومی

نوعی از تدوین است که به خاطر دو نمای انتخاب شده و نقطه‌ی برشی که این دو نما را به یکدیگر متصل می‌کند، داستانی را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند. به این نوع تدوین، “تدوین پویا” یا “تدوین ایده آل” نیز گفته می‌شود.

نکات:

• این نوع تدوین ممکن است به علت تغییر در مکان، زمان، افراد یا حتی تغییر در خود داستان اتفاق بیافتد و وظیفه تدوینگر است که این کار را بدون وقفه‌ی بصری انجام دهد.
• اجرای تدوین مفهومی، کار بسیار سخت و دشواری است.

دلیل: چون اگر از قبل برای آن به درستی برنامه‌ریزی نشود، ممکن است جریان بصری کاملا از بین برود، اما در صورتی که این کار به خوبی انجام شود، می تواند حس و حال خوبی در بیننده ایجاد کند.

• تدوین مفهومی وابسته به عناصر نما نبوده، بلکه با پیوند مناسب دو نما به یکدیگر و تاثیر اتفاق ها و رویدادهایی که در آن دو نما وجود دارد، مفهومی در ذهن مخاطب نقش می‌بندد.
• معمولا تدوین بر مبنای مفهوم، توسط کارگردان در مراحل اولیه‌ی دکوپاژ (Decoupage)، طراحی می‌شود و موفقیت در اجرای این نوع تدوین، کاملا وابسته به مرحله ی فیلم‌نامه و تولید است و باید از قبل، مقدمات این نوع تدوین برنامه‌ریزی شود.

دکوپاژ (Decoupage): یکی از وظایف کارگردان است و به معنای قطع کردن یا برش فنی است که شامل محل قرار گرفتن دوربین، نوع نورپردازی، زاویه دوربین، اندازه تصویر و باقی جزئیاتی که به فرآیند تصویری شدن فیلم نامه (سناریو) مربوط می شود، می‌باشد.

• اگر با نماهای موجود نمی‌توانید به یک تدوین مفهومی خوب دست پیدا کنید، بهتر است از دیگر روش‌های انواع تدوین ، کمک بگیرید.

تدوین موقعیت پرده

در این نوع از تدوین، برش میان نماها به گونه‌ای است که بیننده درکی از موقعیت شخصیت و موقعیت صحنه پیدا می‌کند و نماها به گونه‌ای به یکدیگر برش می‌خورند که زاویه نگاه مخاطب را هدایت می‌کند. به همین دلیل به آن “تدوین آرایشی” و یا “تدوین جهت دار” نیز می‌گویند.

نکات:

• این نوع تدوین گاهی به صورت برش و گاهی به صورت میکس انجام می‌شود و در صورتی که زمان تغییر نکند معمولا برای انتقال از برش استفاده می‌کنیم.
• معمولا در مرحله‌ی پیش‌تولید و یا در مرحله‌ی فیلم‌برداری، برای این نوع تدوین برنامه‌ریزی می‌کنند.
• مبنا و اساس این نوع تدوین، حرکت یا کنش کاراکتر در نمای اول است، که نگاه مخاطب را به سمت تازه‌ای از پرده سوق می‌دهد.

تدوین حرکت

همان طور که از اسمش پیداست، این نوع تدوین بر اساس حرکت کاراکتر در صحنه اتفاق می‌افتد و تدوینگر موظف است در این نوع تدوین استمرار را در صحنه، بر مبنای حرکت شخصیت یا سوژه، در فیلم یا انیمیشن حفظ کند، به همین دلیل این نوع مونتاژ را “تدوین کنشی” یا “تدوین استمرار” نیز می‌نامند.

در این مدل از تدوین، در نمای اول، سوژه را در حال انجام کاری نشان می‌دهد و سپس به نمای دوم برش زده می‌شود که کاراکتر در کادر دیگری در حال انجام ادامه همان کار می‌باشد، به گونه‌ای که زمان دست نخورده و بی مکث باقی می‌ماند و همچنین حرکت‌ها آرام و پیوسته به نظر می‌رسند، به این عمل، یعنی برش روی حرکت، اصطلاحا “Anamorphic cut” می‌گویند.

نکات :

• در این نوع تدوین، “جریان داستان” از لحاظ بصری متوقف نمی‌شود و همچنین انتقال نمایی به نمای دیگر، مخاطب را اذیت نمی‌کند.

دلیل : شرط اجرای تدوین کنشی، رعایت و وجود تمام عناصر شش گانه تدوین در آن می‌باشد و چون تمام این عناصر در آن رعایت می‌شود، به هیچ عنوان مخاطب از جریان داستان خارج نمی‌شود.

• یکی از بی‌نقص‌ترین انواع تدوین در زمینه‌ی انتقال میان دو نما، تدوین کنشی است و این انتقال همیشه به صورت یک برش اتفاق می‌افتد.
• تدوین استمرار به همه‌ی عناصر شش گانه تدوین نیاز دارد، در غیر این صورت قابل اجرا نمی‌باشد.

تدوین صوری

یکی از انواع تدوین که به روابط گرافیکی نماها وابسته است، تدوین صوری یا به عبارتی تدوین بر مبنای شکل است.

بهترین توصیف برای این نوع تدوین می‌تواند این باشد :

رفتن از نمایی به نمای دیگر که از نظر شکل، بعد، رنگ و یا حتی صدا، شبیه یکدیگرند.

نکات :

• این نوع تدوین، قبل از مرحله‌ی تولید، طراحی می شود.

دلیل : چون عناصر بصری، با این نوع تدوین هماهنگ هستند و برای بهبود آن، به هماهنگی و برنامه‌ریزی دقیق‌تر و حتی گاهی به مدیریت صحنه نیاز دارند.

• در صورتی که از صدا، برای عنصر انگیزه، جهت انجام تدوین استفاده کنیم، تدوین صوری می تواند به صورت “برش” انجام شود.
• در اکثر مواقع، تدوین صوری به صورت “میکس” انجام می گیرد، خصوصا زمانی که تغییر زمان، تغییر مکان و یا هر دو را داشته باشیم.
• یکی از کاربردهای فرعی این سبک از تدوین، خلاقیت‌های بصری است، که “Henri Colpi” یکی از تدوینگران حرفه‌ای سینمای هنری فرانسه، در کتاب “نامه‌هایی به یک تدوینگر جوان” تعبیر برش یوزپلنگی را برای نوع خاصی از تدوین مفهومی، مبتنی بر شکل به‌کاربرده است.

تدوین ترکیبی

وقتی دو یا تعداد بیشتری از چهارگونه ی دیگر تدوین، با یکدیگر تلفیق می‌شوند، تدوین ترکیبی شکل می‌گیرد.

نکات :

• مسلما دشوارتر و در عین حال قدرتمندتر از دیگر انواع تدوین است.
• تدوین ترکیبی، در هر دو مرحله‌ی پیش تولید و تولید، با دقت هر چه تمام‌تر طراحی می‌شود.
• از وظایف تدوینگر در تدوین ترکیبی، می توان به تشخیص ظرفیت‌های شنیداری و دیداری در هر نما اشاره کرد.
• تدوین ترکیبی، یکی از انواع تدوین است که در صورت اجرای ایده‌آل آن، بزرگ‌ترین موفقیت تدوینگر محسوب می‌شود.

نکته پایانی: لازم به ذکر است، رعایت اصول و قواعد تدوین و همچنین رعایت عناصر تدوین در انواع روش‌های تدوین الزامی است.