تا الان با سه تا مدرسۀ انیمیشن درجه یک آشنا شدیم: مؤسسۀ هنر کالیفرنیا، دانشکنده طراحی و هنر رینگلینگ و مدرسه طراحی و هنر رود آیلند. توی این مقاله میخوایم بریم سراغ چهارمین مدرسۀ انیمیشنسازی: دانشکدۀ هنر و طراحی ساوانا (Savannah College of Art and Design) یا به طور مخفف SCAD.
شعبهها و بنیانگذاران دانشکدۀ ساوانا
دانشکدۀ هنر و طراحی ساوانا یه مدرسۀ هنر خصوصی غیرانتفاعیه که شعبههاش توی چند تا شهر مختلف هستن: یه شعبهش توی شهر ساوانا توی ایالت جورجیا هست. این شهر حدود 300 سال قدمت داره و قدیمیترین شهر این ایالت محسوب میشه.
شعبۀ دیگۀ این مدرسه توی شهر آتلانتاست که این شهر هم در ایالت جورجیا قرار داره. آتلانتا پایتخت و پرجمعیتترین شهر ایالت جورجیاست و بیشتر از 500 هزار نفر جمعیت داره. آتلانتا مرکز فرهنگی و اقتصادی ایالت جورجیا به حساب میاد.
یه شعبۀ دیگۀ این دانشکده توی شهر لاکوست (Lacoste) کشور فرانسه ست. این شهر در جنوب شرقی فرانسه قرار داره و از اونجایی که یه شهر توریستی محسوب میشه، تابستونها جمعیتش دو برابر میشه. قدمت این شهر هم زیاده و حتی ساختمونی توی لاکوست وجود داره که زمان ساختش به قرن نهم میلادی (حدود 1200 سال پیش) میرسه.
این دانشکده در سال 1978 تأسیس شد و الان بیش از 14 هزار دانشجو از سراسر ایالات متحده و جهان رو تحت پوشش آموزشی خودش قرار داده. حدود 17 درصد دانشجوهای این دانشکده از نقاطی به غیر از آمریکا اومدن.
انجمن دانشکدهها و مدارس جنوبی (Southern Association of Colleges and Schools) که یه نهاد رسمیه که از طرف وزارت آموزش ایالات متحده به رسمیت شناخته شده تا به مؤسسات و نهادهای آموزشی مجوز اعطای مدرک بده، به دانشکدۀ هاوانا چنین مجوزی اعطا کرده.
این انجمن به طور اختصاصی مربوط به مؤسسات و نهادهای جنوب آمریکاست و به خاطر همین هم صفت «جنوبی» توی عنوان این انجمن ذکر شده. انجمن دانشکدهها و مدارس جنوبی بیش از 13 هزار نهاد آموزشی خصوصی و عمومی رو توی جنوب آمریکا به رسمیت شناخته و این مؤسسات و نهادها میتونن مدرک آموزشی معتبر به دانشجوهاشون اعطا کنن.
کیا دانشکدۀ طراحی و هنر ساوانا رو تأسیس کردن؟ ریچارد روان (Richard G. Rowan)، پائولا والاس (Paula S. Wallace)، می پاتر (May L. Poetter) و پل پاتر (Paul E. Poetter) به طور قانونی و حقوقی دانشکدۀ ساوانا رو در تاریخ 29 سپتامبر 1978 تأسیس کردن.
پائولا والاس خودش اهل آتلانتای جورجیاست (همون جایی که یکی از شعبههای دانشکدۀ ساوانا هست). والاس از دانشگاه گنزاگا (Gonzaga University) دکترای افتخاری حقوق گرفت و کار خودش رو به عنوان معلم پایههای ابتدایی توی مدارس عمومی آتلانتا شروع کرد.
موزۀ دانشکدۀ ساوانا
بعدش والاس از سال 2000 رییس دانشکدۀ هنر و طراحی ساوانا شد. از سال 1978 که این دانشکده تأسیس شده بود تا سال 2000 که والاس رییس این دانشکده شد، والاس توی دانشکده به عنوان معاون رییس و مدرس فعالیت میکرد.
همچنین والاس مدیریت موزۀ هنر دانشکدۀ ساوانا رو برعهده داره. این موزه در سال 2002 به عنوان بخشی از این دانشکده توی ساوانا تأسیس شد. توی این موزه بیشتر از 4500 اثر هنری شامل طراحی، نقاشی، مجسمه، عکس، کتابهای چاپی و «اوت کوتور» وجود دارد.
اوت کوتور (Haute Couture) یه عبارت فرانسوی به معنای «دوزندگی بالا» یا «دوخت در سطح بالا» یا «فشن سطح بالا» ست و به خلق و ایجاد پوشاک و لباسهای انحصاری و سفارشی توی صنعت طراحی مد گفته میشه. اوت کوتور همون مد سطح بالا و درجه یکه که پوشاک اون از ابتدا تا انتها با دست و با پارچههای مرغوب و با کیفیت بالا و گرونقیمت که اغلب پارچههایی غیرمعمولی هستن و با دقت خیلی زیاد توی جزئیات و توسط دوزندههای باتجربه و توانا دوخته میشه.
چند تا اوت کوتور هم توی موزۀ دانشکدۀ ساوانا هست. این موزه جنبۀ آموزشی داره و مورد استفادۀ دانشجوهای این دانشکده و بقیۀ بازدیدکنندههاست. یکی از تأکیدات این موزه روی فرهنگ، هنر و ادبیات آمریکایی-آفریقاییه؛ یعنی فرهنگی که آمریکاییهای آفریقاییتبار دارن.
عکس ساختمون این موزه رو در ادامه میتونید ببینید. در 29 اکتبر سال 2011 این موزه وارد عصر جدیدی از عمر خودش شد: گالریها و کلاسهای جدیدی توی این موزه ساخته شد که از این تاریخ بازگشایی شدن؛ یه سالن تئاتر 250 نفره افتتاح شد؛ سالن گفتگو ساخته شد؛ کافۀ موزه راه افتاد. انگار این موزه حیات جدیدی رو شروع کرد!
فرهنگ آمریکایی-آفریقایی در موزۀ دانشکدۀ ساوانا
گفتیم که بخشی از این موزه به آثار هنری آمریکاییهای آفریقاییتبار اختصاص داده شده. یکی از هنرمندهای آمریکایی-آفریقایی که بعضی آثارش توی این موزه هست، ادوارد میچل بنیستر (Edward Mitchell Bannister)، نقاش رنگ روغن آمریکاییه که متعلق به مکتب باربیزون آمریکایی بود.
مکتب باربیزون آمریکایی (American Barbizon school) گروهی از نقاشها و سبکی بود که تا حدی تحت تأثیر مکتب باربیزون فرانسوی قرار داشت و به خاطر صحنههای ساده و شبانی که مستقیماً از طبیعت نقاشی شده بودن، مورد توجه قرار گرفت.
یکی از نقاشیهای متعلق به این مکتب به اسم «منظرۀ تابستانی» رو میتونین اینجا ببینین. این نقاشی رو جورج اینس توی سال 1894 کشیده. همونطور که توی این نقاشی هم دیده میشه، هنرمندهای باربیزون آمریکایی توی نقاشی منظرههای روستایی اغلب شامل دهقانها یا حیوونهای مزرعه رو ترسیم میکردن.
بنیستر هم یکی از نقاشهای قرن نوزدهم متعلق به همین مکتب بود. بنیستر توی کانادا به دنیا اومد، ولی توی نیو انگلند بزرگ شد. نیو انگلند ناحیهای جغرافیایی و فرهنگی در شمال شرق ایالات متحده آمریکاست که متشکل از شیش تا ایالته.
بنیستر توی «نمایشگاه جهانی سده در 1876» برندۀ جایزۀ نقاشی شد. این نمایشگاه همون رویدادیه که بنیانگذاران مدرسۀ طراحی رود آیلند ازش ایده گرفتن و مدرسۀ رود آیلند رو تأسیس کردن. بنیستر هم جزو بنیانگذارهای مدرسۀ طراحی رود آیلند بود.
یکی از هنرمندهای آمریکایی-آفریقایی دیگه که آثارش توی موزۀ ساوانا هست، رومار بیردن (Romare Bearden) هست. بیردن نویسنده و ترانهنویس بود و هم با کارتون و هم با روغن و هم با کلاژ (Collage) کار کرده بود.
کلاژ یا چسبانهکاری نام تکنیکی در هنرهای بصری و نیز نام اثر هنریِ ساخته شده به وسیلۀ این تکنیک است. توی این روش مواد و چیزهای گوناگونی مثل تیکههای روزنامه، کاغذهای رنگی، مقوا، پارچه، عکس، اشیای دورریختنی و جز اینها رو روی یه سطح صاف مثل بوم، تخته یا مقوا میچسبونن تا یه ترکیب جدید به وجود بیارن.
هنرمند آمریکایی-آفریقایی دیگهای که آثارش توی موزۀ دانشکدۀ ساوانا هست، الیزابت کتلت (Elizabeth Catlett) هست که توی آمریکا به دنیا اومد و توی مکزیک بزرگ شد. کتلت مجسمهساز و هنرمند گرافیک بود و به خاطر توصیفاتش در مورد تجربههای زنان سیاهپوست آمریکایی مشهوره.
رابرت دونکانسون (Robert Duncanson) هم به عنوان یه هنرمند قرن نوزدهمی آمریکایی که تبار آفریقایی داره، آثارش توی موزۀ دانشکده ساوانا هست. دوکانسون توی هنر منظرهنگاری و نقاشی منظره مهارت داشته و از هنرمندهای آمریکایی معروف مثل توماس کول (Thomas Cole) الهام گرفته.
منظرهنگاری (Landscape painting) که بهش هنر منظره هم گفته میشه، هنر نقاشی از چشماندازهای طبیعت و عناصر اون مثل کوه و دشت و دریا و جنگله. توی ترکیببندی نقاشی منظره، آسمون معمولا یک پای ثابته. یکی از نمونههای منظرهنگاری رو در ادامه میتونین ببینین.
هنرمند آمریکایی-آفریقایی بعدی جیکوب لورنس (Jacob Lawrence) هست که نقاشیهاش توی موزۀ دانشکدۀ ساوانا هست. لورنس اسم «کوبیسم پویا» رو برای سبک کاریش انتخاب کرده بود. زندگی توی محلۀ هارلم همزمان با رنسانس هارلم و شکوفایی هنر آمریکاییهای آفریقاییتبار، روی نقاشیهای اون اثر زیادی گذاشت.
رنسانس هارلم (Harlem Renaissance) یه نهضت هنری و ادبی آمریکاییهای آفریقاییتبار بود که توی دهههای 1920 و 1930 جریان داشت. این نهضت در آغاز «جنبش نو سیاهپوستان» نام گرفته بود و توی محلۀ هارلم نیویورک تمرکز داشت؛ یعنی همون جایی که جیکوب لورنس زندگی میکرد.
اگه شما هم دوست دارین که انیمیشن های دو بعدی کوتاه بسازین، می تونین از دوره آموزش نرم افزار Animate CC برای ساخت انیمیشن استفاده کنین.
بقیۀ هنرمندهایی که آثارشون توی موزۀ دانشکده ساوانا هست
به غیر از این هنرمندهای آمریکایی-آفریقایی، از هنرمندهای قدیمیتر هم آثاری توی این موزه هست. یکی از این هنرمندها ویلیام هوگارت (William Hogarth)، گراورساز، نقاش و طنزنویس تصویری انگلیسیتبار قرن هجدهمه.
آثاری از آنتونی فان دیک (Anthony van Dyck)، نقاش بلژیکی و یکی از بهترین پرترهنگارهای سدۀ 17 میلادی هم توی این موزه هست. فان دیک در سال 1632 نقاش رسمی دربار چارلز اول انگلستان و اسکاتلند شد. اون به شهرت زیادی دست پیدا کرد و شیوۀ نگارگریش در طول 150 سال آینده به سبکی غالب توی نقاشی پرترۀ انگلیسی بدل شد.
توماس گینزبرا (Thomas Gainsborough) نقاش انگلیسی منظره و پرتره که در قرن هجدهم زندگی میکرد، آثاری توی موزه داره. اون کوچیکترین بچۀ جان گینزبرا بافندۀ اهل سوفالک بود. توماس در سال 1740 (موقعی که 13 سالش بوده) به قصد تحصیل در رشتۀ هنر، خونه رو ترک کرد و در کنار ویلیام هوگارت، فرانسیس هایمن و هوبرت گراولات توی لندن به مطالعۀ هنر پرداخت.
این 4500 اثر هنری موزۀ دانشکدۀ ساوانا شامل آثاری از سالوادور دالی (Salvador Dali) هم میشه. دالی نقاش فراواقعگرای اسپانیایی بود. اون طراحی ماهر بود که بیشتر به خاطر خلق تصاویری گیرا و خیالی توی آثار فراواقعگراش به شهرت رسید.
عموماً در مورد دالی میگن که تحت تأثیر نقاشهای رنسانس بوده. معروفترین اثر سالوادور دالی به نام «تداوم حافظه» در سال 1931 خلق شد. تصویر این نقاشی معروف رو میتونین در ادامه ببینین. البته این نقاشی توی موزۀ دانشکدۀ ساوانا نیست.
آثار نیکولاس هلوبو (Nicholas Hlobo)، هنرمند اهل کیپ تاون آفریقای جنوبی که آثار مجسمهای خلق میکنه هم توی این موزه قرار داره. یکی از آثار عجیب این هنرمند رو میتونین ببینین.
از ویلم دکونینگ (willem de Kooning) هم توی این موزه آثاری هست. دکونینگ یکی از برجستهترین نقاشهای جنبش اکسپرسیونیسم انتزاعی بود. اون توی رتردام هلند به دنیا اومد و توی لانگ آیلند ایالات متحده آمریکا مرد.
ویلم دکونینگ توی آکادمی هنرهای زیبا و فنون روتردام به تحصیل پرداخت. در این دوره به هنر نو علاقهمند شد، ولی خیلی زود جذب جنبش آلمانی د استایل شد. اون مشخصاً به تأکید این جنبش هنری روی خلوص رنگ و شکل و مفهوم هنرمند به مثابه استاد صنعتگر علاقه پیدا کرد. حالا هنر نو و د استایل چیه؟
هنر نو (Art Nouveau) یه جریان بینالمللی توی هنرهای کاربردی، معماری و به ویژه توی هنرهای تزئینیه که بین سالهای 1890 و 1910 بیشترین محبوبیت رو داشت. به عنوان یه واکنش در برابر هنر آکادمیک توی قرن نوزدهم، هنر نو از فرمها و ساختارهای طبیعی، به ویژه خطوط منحنی و مواج گلها و گیاهها متأثر بود.
د استایل (De Stijl) که با اسم نوشکلآفرینی هم شناخته میشه، یه جنبش هنری بود که به وسیلۀ هنرمندهای هلندی توی سال 1917 شکل گرفت و تا سال 1931 ادامه داشت. د استایل همچنین اسم مجلهای هم هست که توسط نقاش و منتقد هلندی، تئو وان دوسبرگ منتشر میشد و نظریههای گروه رو بیان میکرد.
هنرمند دیگهای که ازش توی این موزه اثر هست، آنی لیبویتز (Annie Leibovitz)، عکاس معروف آمریکاییه. لیبویتز تا الان از صدها شخصیت مهم و معروف عکاسی پرتره انجام داده. اون اولین زنیه که نمایشگاهی توی نگارخانۀ ملی پرتره توی سال 1991 برگزار کرده.
همون روزی که جان لنون (موسیقیدان معروف انگلیسی) به قتل رسید، لیبویتز پرترهای از اون و همسرش یوکو اونو ثبت کرده، که روی جلد مجله رولینگ استون به چاپ رسیده. لیبویتز در سال 2010 یه عکس از کریستیانو رونالدو و چند ستارۀ دیگۀ فوتبال گرفت که خیلی جنجالی شد.
توی این موزه آثاری از رابرت مپلتورپ (Robert Mapplethorpe)، عکاس آمریکایی هم قرار داره. مپلتورپ به خاطر پرترههای دارای سبک خاص و ابعاد بزرگش و عکاسی از گلها و مدلهای برهنۀ مردها معروف شد.
دیدگاه بیپرده و دارای طبیعت شهوانی موجود توی آثار دورۀ میانۀ کاری اون باعث شد که بحثهایی در مورد تأمین هزینۀ این گونه آثار از هزینههای عمومی به وجود بیاد. این رو هم در نظر بگیریم که چنین عکاسی با چنین عکسهایی توی یه خانوادۀ کاتولیک نیمانگلیسی-نیمایرلندی به دنیا اومد و بزرگ شد.
یکی دیگه از هنرمندهایی که بعضی از آثارش توی موزۀ دانشکدۀ ساوانا هست، پابلو پیکاسوی (Pablo Picasso) معروفه. پیکاسو به همراه ژرژ براک، نقاش و پیکرتراش فرانسوی، سبک کوبیسم رو پدید آورد. از جمله آثار مشهورش میشه به «دوشیزگان آوینیون» اشاره کرد که میتونین تصویرش رو ببینید.
این نقاشی به گفتۀ هفتهنامۀ نیوزویک تأثیرگذارترین کار هنری توی یک صد سال گذشته ست. پیکاسو این اثر رو در تابستون 1907 و توی فرانسه و بعد از بازدید از نمایشگاهی از ماسکهای آفریقایی که توی پاریس برپا بود، کشید. البته این نقاشی توی موزۀ ساوانا نیست.
از رابرت راشنبرگ (Robert Rauschenberg) نقاش و گرافیست آمریکایی هم چندتا اثر توی این موزه قرار داره. اون به خاطر ترکیبها و کلاژهاش توی دهۀ 1950 معروفه. راشنبرگ توی جنبشهای مقدماتی پاپ آرت فعالیت میکرد. پاپ آرت چیه؟
پاپ آرت یا هنر همگانی (Pop Art) یه جنبش هنری در زمینۀ هنرهای تجسمی در دهههای 1950 و 1960 میلادی بود که به طور مستقل توی انگلستان و ایالات متحده آمریکا شکل گرفت. پاپ آرت سوژههاش رو از فرهنگ همگانی میگرفت؛ از قوطیهای آبجو و نوشابه تا داستانهای مصور. این جنبش هنری که به عنوان واکنشی در برابر جدیت و رسمیت اکسپرسیونیسم انتزاعی هم شناخته میشه، نه تنها روی هنرمندهای بعد از خودش تأثیرگذار بود بلکه به طرز گستردهای گرافیک، مد و تبلیغات رو هم متأثر کرد.
خب به طور مفصل با موزۀ دانشکدۀ ساوانا آشنا شدیم. کلاً دیدیم که توی هر سه دانشکدهای که تا الان باهاشون آشنا شدیم، موزهها اهمیت ویژهای دارن و آثار زیادی توشون جمعآوری شده تا مورد استفادۀ دانشجوهای اون دانشکده قرار بگیره.
یه خرده هم چرتکه بندازیم!
تعداد دانشجوهای ساوانا هم کم نیست. گفتیم که حدود 14 هزار دانشجو توی این دانشکده تحصیل میکنن. پذیرش توی دانشکدۀ ساوانا کار دشواری نیست. به گفتۀ خود دانشگاه پذیرش به سادگی آب خوردنه. در قدم اول فرد متقاضی باید با پرداخت 50 دلار فرم پذیرش توی دانشگاه رو پر کنه.
بعد از قبول شدن توی قدم اول، فرد متقاضی باید مستندات و نمونه کارهای خودش رو برای مدرسه انیمیشن ارائه بده. و در قدم نهایی در دانشگاه پذیرش بشه. غذای ما آماده ست! هزینۀ تحصیل توی این مدرسه انیمیشن از سایر مدارس انیمیشن کمتره.
شهریه سالیانه برای این مدرسه تقریباً 38 هزار دلاره و قیمت خوابگاهها وابسته به مکان دانشگاهه. خوابگاههای موجود توی شهر ساوانا از 10 هزار دلار سالیانه شروع میشه و تا 16 هزار دلار در سال میرسه؛ ولی بالاترین هزینه سکونت توی آتلانتا 12 هزار دلار در سال میشه.
این دانشکده کلاسهایی با نام «زبان دوم انگلیسی» ارائه میده که هزینهای جداگانه رو با توجه به سطح زبان متقاضی دریافت میکنه. همچنین خوابگاههای این مدرسه برای فرد متقاضی امکان سکونت در تابستانها رو با پرداخت اضافه فراهم میکنه.
چندتا آمار در مورد گذشتۀ دانشکده ساوانا
واضحه که دانشکدۀ ساوانا از ابتدای تأسیسش این تعداد دانشجو نداشته. گفتیم که این دانشکده در سال 1978 تأسیس شد. یک سال بعد (یعنی سپتامبر 1979) این دانشکده کار خودش رو با 4 تا کارمند، 7 تا عضو دانشکده و 71 دانشجو شروع کرد.
در ابتدای کار دانشکده هشت تا رشته رو ارائه میداد: نقاشی، عکاسی، طراحی گرافیک، چاپ، طراحی داخلی، طراحی پارچه، سرامیک، حفاظت تاریخی. در ماه مه 1981 اولین دانشجوی این دانشکده مدرکش رو دریافت کرد و در ادامۀ همین سال، اولین کلاس به طور کامل فارغالتحصیل شدن.
در سال 1982 تعداد دانشجوهای این دانشکده به بیش از 500 نفر رسید و بعد از اون توی سال 1986 به 1000 نفر و توی سال 1989 به 2000 نفر. توی سال 2014 تعداد دانشجوها به بیشتر از 11 هزار نفر رسید و الان هم 14 هزار نفر دانشجو داره. یه اتفاق عجیبی هم اواخر دهۀ 1980 و اوایل دهۀ 1990 توی این دانشکده رخ داد. یکی از اساتید این دانشکده توی اون زمان خودکشی کرد و واکنشهای زیادی برانگیخت.
توی سال 2002 شعبۀ لاکوست فرانسه هم افتتاح شد و فضایی برای تحصیل دانشجوها در کشور فرانسه هم فراهم شد. از سال 2003 برنامههای آنلاین آموزشی توی لاکوست آغاز شد. خبرگزاری یو اس نیوز اند ورلد ریپورت (U. S. News and World Report) برنامۀ آموزشی این دانشکده توی لاکوست فرانسه رو جزو بهرین برنامههای آموزشی کارشناسی معرفی کرد.
در سپتامبر 2010 دانشکدۀ ساوانا یه شعبه هم توی شام شوی پو (Sham Shui Po) در هنگ کنگ تأسیس کرد. از ابتدای تأسیس دانشکدۀ ساوانا (در سال 1978) تا سال 2000 ریچارد روان رییس این دانشکده بود. بعدش از سال 2000 تا الان پائولا والاس رییس این دانشکده ست.
حرف پایانی
جدا از بحث میزان هزینه، امکانات و اساتید یه مدرسۀ انیمیشن (که قطعاً همۀ اینها مهم هستن و کسی منکر این اهمیت نیست)، موزۀ این مدارس هم خیلی مهمن. اینکه توی این موزهها چه آثاری و از چه دورانهایی و از چه هنرمندهایی وجود داره، اهمیت داره.
موزه ما رو با تاریخ هنر و فراتر از اون با تاریخ فرهنگ آشنا میکنه. محصل انیمیشن باید بدونه که چه مکاتبی توی نقاشی وجود داره یا آثار عکاسهای بزرگ دنیا رو بشناسه. مثلاً اینکه توی موزۀ دانشکدۀ ساوانا روی فرهنگ آمریکاییهای آفریقاییتبار تأکید هست، احتمالا دلیلی داره و هنرمند بهتره این چیزها رو بدونه. شاید یکی بپرسه اینها برای یه انیمیشنساز چه اهمیتی داره؟
پاسخی من، ارجاع به فلسفۀ تشکیل مؤسسۀ هنرهای کالیفرنیا و مفهوم «هنر جامع» هست. هنر جامع یعنی هنری که شامل همۀ شاخههای هنر باشه و این امکانپذیر نیست مگر اینکه هنرمند یه آشناییای با شاخههای مختلف داشته باشه.
تا حالا از خودتون پرسیدین چرا چیزی به اسم «دانشگاه صنعتی» داریم؟ چرا باید یه مکانی باشه که کلی رشتۀ مهندسی رو دور هم جمع کرده؟ چرا جدا جدا نیستن؟ چون تصور و عقیدۀ مؤسسان چنین دانشگاههایی این بود که مهندسهای رشتههای مختلف باید با هم ارتباط داشته باشن. حالا از خودمون بپرسیم: چرا این مدرسههای انیمیشن، توی دانشکدههایی قرار دارن که انیمیشن با کلی رشتۀ دیگه مثل مجسمهسازی و نقاشی و عکاسی و غیره توی یه دانشکده تدریس میشن؟