یک استودیوی اصیل بریتانیایی: آردمن انیمیشن!

تا اینجا توی مقالات مختلفی به معرفی آثار استودیوهای گوناگون پرداختیم: والت دیزنی، پیکسار، دریم‌ورکس، سونی پیکچرز، بلو اسکای و ایلومینیشن. استودیویی که توی این مقاله می‌خوایم بهش بپردازیم از یه جهتی با شیش تا استودیوی دیگه متفاوته. هر شیش تا استودیوی قبلی (والت دیزنی، پیکسار و …) استودیوهای آمریکایی بودن؛ ولی استودیوی این مقاله اروپاییه: «آردمن انیمیشن». آردمن انیمیشن -که اسمشو توی مقالات قبلی آورده بودیم، ولی به طور مفصل معرفیش نکرده بودیم- یه استودیوی بریتانیاییه که دفترش توی بریستول انگلیسه.

آردمن کی تأسیس شد؟

اما یه سری به تاریخ این کمپانی هم بزنیم. اینقدر گرم انیمیشن‌های این استودیو شدیم که اصلاً یادمون رفت بگیم توی چه سالی تأسیس شد. توی سال 1972 دو نفر به اسم‌های پیتر لورد و دیوید اسپروسون یه پروژۀ کم‌هزینه رو شروع کردن. حالا این دو نفر کی باشن؟

پیتر لورد کارگردان و تهیه‌کنندۀ اهل بریتانیاست که اون زمان 19 سالش بوده. کارگردان «فرار مرغی» همین آدم بود. همچنین تهیه‌کنندۀ «فرار مرغی»، «والاس و گرومیت: نفرین موجود خرگوش‌نما»، «بر‌آب‌رفته» و «شان گوسفنده» هم بود.

دیوید اسپروسون اون زمان 18 سالش بوده. این آقا توی 17 ژوئن 2006 نشان امپراتوری بریتانیا رو دریافت کرد. در مه 2006 اسپروسون همراه پیتر لورد از «آردمن انیمیشن» توی موزۀ جیبوری در توکیوی ژاپن بازدید کرد و اونجا با هایائو میازاکی (انیماتور و کارگردان معروف ژاپنی) ملاقات کرد. میازاکی مدت‌ها از طرفداران آثار آردمن انیمیشن بوده.

پیتر لورد و دیوید اسپروسون این رویا رو داشتن که یه انیمیشن تولید کنن و این کار رو توی دهۀ 70 میلادی انجام دادن. توی دهۀ 80 میلادی توی ساخت چندتا موزیک ویدئو همکاری کردن. توی سال‌های بعد آردمن انیمیشن با شبکۀ چهار تلویزیون بریتانیا همکاری‌هایی داشت.

بعدش اسپروسون و لورد تصمیم می‌گیرن که افراد بیشتری رو استخدام کنن که نیک پارک توی این استخدام‌ها وارد این کمپانی میشه. نیک پارک همونیه که «والاس و گرومیت» رو خلق کرده. این فرد جزو مهره‌های مهم آردمن انیمیشن محسوب میشه.

یه مخترع پنیردوست و یه سگ ساکت!

انیمیشن‌های آردمن به این معروفن که به صورت استاپ موشن و شخصیت‌هاش خمیری هستن. مثلاً یکی از آثاری این استودیو که به همین صورته، «والاس و گرومیت» (Wallace and Gromit) هست که یه مجموعه انیمیشن با تکنیک استاپ موشن و در ژانر کمدیه.

کارگردان این مجموعه که شامل چهار تا فیلم کوتاه و یه فیلم بلنده، نیک پارک هست. توی این مجموعه، والاس یه مخترع خوش‌قلبه که به همراه بهترین دوستش گرومیت که یه سگ باهوش و وفاداره زندگی می‌کنه. اولین فیلم کوتاه این مجموعه به اسم «یک روز بزرگ» توی سال 1989 منتشر شد.

در واقع به احتمال خیلی زیاد شما والاس و گرومیت رو می‌شناسین، ولی شاید خودتون خبر ندارین! والاس و گرومیت دو تا از شخصیت‌های انیمیشن «برۀ ناقلا» هستن: والاس همون آدمیه که صاحب گوسفندهاست و گرومیت هم سگشه.

والاس توسط پیتر سالیس (تا سال 2010) و بعدش توسط بن وایتد صداپیشگی شد. گرومیت هیچ وقت صحبت نمی‌کنه، و به جای اون از طریق حالت چهره و زبان بدن ارتباط برقرار می‌کنه. به خاطر محبوبیت گستردۀ والاس و گرومیت، این شخصیت‌ها به عنوان نمادهای فرهنگی بین‌المللی توی فرهنگ بریتانیا توصیف شدن.

همون‌طور که گفتیم اولین فیلم کوتاه این شخصیت‌ها «یک روز بزرگ با والاس و گرومیت» بود که بعدها با نام «یک روز بزرگ» (A Ground Day Out) وارد بازار شد (سال 1989). توی این فیلم کوتاه والاس و گرومیت که برای تعطیلات به پیک‌نیک به سر می‌برن، تصمیم می‌گیرن با ساخت یه موشک برای به دست آوردن تیکه‌های پنیر به ماه سفر کنن.

این فیلم 4 نوامبر 1989 (13 آبان 1368) توی جشنواره انیمیشن بریستول در نگارخانۀ آرنلفینی بریتسول به نمایش دراومد. اولین بار توی دسامبر همون سال در شب کریسمس از کانال 4 تلویزیون بریتانیا پخش شد. بعدش هم این فیلم تونست نامزد دریافت جایزۀ اسکار بهترین فیلم کوتاه انیمیشن در سال 1990 بشه.

حالا چرا والاس و گرومیت تصمیم می‌گیرن که پنیر بگیرن از ماه؟ دلیلش خیلی ساده ست: چون والاس عاشق پنیره؛ ولی توی خونه پنیر ندارن. اون با مطالعۀ کتاب‌های مربوط به پنیر متوجه این شد که ماه از پنیر ساخته شده! شما می‌تونید سکانسی که والاس و گرومیت توی ماه فرود اومدن رو ببینید.

این سکانس از چند جهت جالب و خنده‌داره. اول اینکه والاس با همون لباس معمولی روی زمین توی ماه قدم می‌زنه. در حالی اگه کسی واقعاً چنین کاری کنه، بدنش منفجر میشه! دوم اینکه والاس بدون دستگاه و وسیله‌ای به راحتی توی ماه نفس می‌کشه؛ انگار هوای کرۀ ماه هم سرشار از اکسیژنه!

یه نکتۀ جالبی هم توی این سکانس وجود داره و اون مربوط میشه به جاذبه. والاس همراه خودش توپ برده به کرۀ ماه. وقتی داره قدم می‌زنه روی ماه، توپ رو شوت می‌کنه به سمت بالا و هر چی منتظر می‌مونه، توپ پایین نمیاد. در حالی که چند ثانیه قبل برای اینکه توپ رو شوت کنه، توپ رو میندازه هوا و توپ خیلی عادی پایین میاد!

فیلم بعدی‌ای که با همین شخصیت‌ها ساخته شد، «شلوار اشتباهی» (The Wrong Trousers) بود که توی سال 1993 و دوباره با تکنیک استاپ موشن ساخته شد. کارگردان این قسمت هم نیک پارک بود. توی این فیلم یه پنگوئن قصد داره از شلوار هوشمند والاس و گرومیت برای دزدیدن الماس استفاده کنه.

شلوار اشتباهی اولین بار 17 دسامبر 1993 (26 آذر 1372) توی آمریکا و 26 دسامبر 1993 (5 دی 1372) توی بریتانیا به نمایش دراومد. اینکه این انیمیشن بریتانیایی قبل از خود بریتانیا، توی آمریکا به نمایش دراومد، جالبه.

این فیلم از نظر تجاری موفق بود و برندۀ جایزۀ اسکار بهترین فیلم کوتاه انیمیشن توی سال 1993 شد. گفتیم که یه پنگوئن می‌خواد شلوار هوشمند گرومیت رو بدزده، این شلواره از کجا اومد؟ والاس این شلوار هوشمند رو به مناسبت تولد گرومیت بهش هدیه داده بود. یکی از سکانس‌های این فیلم رو می‌تونین در ادامه ببینید که مربوط به تعقیب و گریز بین پنگوئن و والاس و گرومیته. سکانس بانمکیه.

فیلم بعدی‌ای که با حضور این شخصیت‌ها ساخته شد، «اصلاح سه تیغ» (A Close Shave) بود که اونم یه فیلم کوتاه 30 دقیقه‌ای به کارگردانی نیک پارک هست. این انیمیشن در سال 1995 منتشر شد. توی این قسمت والاس و گرومیت به تجارت تمیز کردن پنجره می‌پردازن.

از چه طریقی؟ از طریق فروش پشم گوسفندهای مرزعه. منبع درآمد اون‌ها از این راهه. ولی ناگهان والاس و گرومیت متوجه اتفاقات عجیبی میشن. گوسفندها غیب شدن و والاس و گرومیت سعی در حل این معما دارن که چرا گوسفندها غیب شدن. توی این قسمته که شخصیت برۀ ناقلا وارد این انیمیشن میشه. در ادامه اول این قسمت رو می‌تونین ببینین که برۀ ناقلا وارد می‌شود!

فیلم دیگه‌ای که با این شخصیت‌ها ساخته شده، «والاس و گرومیت: نفرین موجود خرگوش‌نما» (Wallace & Gromit: The Curse of the Were-Rabbit) بود که این فیلم هم با تکنیک استاپ موشن طراحی شده و در سال 2005 منتشر شد.

این فیلم به طور مشترک توسط آردمن انیمیشن و دریم ورکس توی بریتانیا ساخته شد و توی همون سال هم موفق به دریافت جایزۀ اسکار بهترین فیلم انیمیشنی شد. داستان این انیمیشن از این قراره که والاس و گرومیت به کار خرگوش‌گیری مشغولن.

بعد از مدتی وارد خونۀ یه خانم اشراف‌زاده میشن و با یه شکارچی روبه‌رو میشن که مخالف شیوۀ اون‌هاست تا اینکه این خانم پیشنهاد میده که خرگوش‌ها رو از خوردن سبزیجات زده کنن. یه شبی موقعی که ماه کامله اون‌ها این کار رو انجام میدن ولی به دلیل دستکاری والاس دستگاه خراب شده.

در نتیجۀ این خرابی، جای مغز والاس با یه خرگوش عوض میشه و این خودش باعث بروز داستان‌ها و اتفاقات عجیب و غریبی میشه. اگه معنی این حرف رو متوجه نمیشین، می‌تونین این سکانس از فیلم رو ببینین تا بهتر درک کنین که والاس چه تغییری می‌کنه.

حرف پایانی

آردمن انیمیشن برندۀ جایزۀ بهترین شرکت انیمیشن‌سازی بریتانیا شده. همین‌طور گفتیم که شخصیت‌های والاس و گرومیت به نوعی نمادهای فرهنگی بریتانیا شدن. از این جهت آردمن موفقیت زیادی داشته. ولی وقتی میزان فروش آثارش رو با کمپانی‌های آمریکایی مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که توی گیشه به اندازۀ استودیوهای آمریکایی درآمد نداره.

این انیمیشن ها با تکنیک استاپ موشن ساخته شدن. اگه شما هم به دنبال ساخت یه انیمیشن استاپ موشن هستین، می تونین دوره ساخت انیمیشن به روش استاپ موشن نوشیکا رو تهیه کنین.

توی قسمت بعدی راجع بقیه آثار استودیو انیمیشن سازی اردمن صحبت می کنیم